Viêm cột sống dính khớp

Viêm cột sống dính khớp là một bệnh khá phổ biến, đứng hàng thứ hai trong các bệnh xương khớp, sau viêm đa khớp dạng thấp. Đây là một bệnh mãn tính gây tổn thương ở các khớp cột sống, cùng chậu và các nơi khác dẫn đến dính khớp và cứng khớp, gặp nhiều ở người lớn tuổi.

Một bệnh nhân viêm cột sống dính khớp (Ảnh: VNE)

Các khớp cột sống thắt lưng thường tổn thương sớm nhất nên hay khởi đầu với dấu hiệu đau vùng thắt lưng, mông, đôi khi đau dọc xuống đùi. Lúc đầu đau một bên, sau đau cả hai bên. Đau nhiều hơn về ban đêm và gần sáng. Có cảm giác cứng cột sống buổi sáng; khó cúi khi giữ hai chân thẳng. Đau khi gõ vào gai sau cột sống và khi làm giãn khớp cùng chậu.

Ở giai đoạn toàn phát, nhiều đoạn cột sống bị tổn thương nên các động tác cúi, xoay trở... càng khó khăn. Đau tăng khi thở mạnh, hạn chế hô hấp, độ giãn của lồng ngực giảm do tổn thương những đốt sống lưng. Đau vùng vai gáy; không quay, không cúi được đầu do tổn thương những đốt sống cổ. Các khớp ngoại vi cũng tổn thương nặng nề hơn: sưng, đau, hạn chế cử động, đôi khi có cả teo cơ. Xuất hiện sốt nhẹ từng đợt và các tổn thương ngoài khớp như: viêm móng mắt, hở van động mạch chủ, giãn đoạn lên của vai quai động mạch chủ; và có thể: xơ teo da, xơ phổi... (nhưng ít gặp).

Bệnh tiến triển nhiều đợt trong vài năm. Khi dính cột sống hoàn toàn người bệnh lưng thẳng đuột, đầu ngay đơ, chỉ đi được từng bước ngắn, thậm chí không ngồi được.

Khi xét nghiệm thấy công thức máu không thay đổi, tốc độ lắng máu tăng, sợi huyết tăng, điện di protein: globulin 1,2 tăng...

X quang cột sống có thể thấy có hình ảnh "cầu xương". Toàn bộ cột sống có thể có cầu xương cả hai bên trông giống như "thân cây tre". Có thể có hình ảnh viêm và hẹp đĩa đệm. Khớp cùng chậu, các hình ảnh có thể thấy trên phim X quang: mờ, hẹp khớp, bờ khớp nham nhở, dính khớp một phần hoặc toàn bộ.

Mặc dù có các dấu hiệu lâm sàng và chụp khớp đặc biệt như đã mô tả, viêm cột sống dính khớp còn phải phân biệt với các bệnh khác nhau như: viêm đa khớp dạng thấp, viêm xương chậu, lao khớp, thoái hoá khớp...

Ngoài thủ thuật chụp phim X quang bác sĩ còn phải làm thêm một số xét nghiệm khác về máu và khám thực thể lâm sàng.

Điều trị bệnh viêm cột sống dính khớp chủ yếu bằng các phương pháp nội khoa.

Trước tiên là các biện pháp chống dính khớp. Khi bệnh đang tiến triển, đau nhiều nên nằm ngửa trên nền cứng, phẳng, chân duỗi thẳng hơi dạng. Tuy nhiên cần vận động sớm khi mức độ đau giảm, vận động càng sớm càng tốt. Luyện tập vận động ở mọi tư thế, mọi nơi, mọi lúc vì đó là biện pháp chống dính tốt nhất. Cần có những bài tập thích hợp để chống gù vẹo cột sống, duy trì hô hấp, khôi phục lại hoạt động của khớp. Tập bơi đôi khi mang lại nhiều kết quả, ngoài ra nên xoa bóp, thực hiện các bài tập thể dục đều đặn...

Thuốc giảm đau chống viêm: Các thuốc có steroid ít tác dụng nên không được chỉ định điều trị. Hiện nay có nhiều thuốc không có steroid có tác dụng tốt được chỉ định rộng rãi ở giai đoạn tiến triển cấp. Tuy nhiên cần thận trọng với những tác dụng ngoại ý.

Các biện pháp tắm tia vật lý, bó nến vật lý mang lại nhiều kết quả khả quan.

Điều trị ngoại khoa được chỉ định để phục hồi chức năng vận động khi khớp dính ở tư thế xấu nhưng rất cẩn trọng và khó khăn.

Viêm cột sống dính khớp là một bệnh phổ biến của các bệnh xương khớp, cần phát hiện kịp thời, điều trị đúng cách mới có hiệu quả tốt.

Bác sĩ Nguyễn Huy Chính