Nên làm siêu âm màu hay trắng đen?

Siêu âm đã trở thành phương tiện kiểm tra sức khoẻ ngày càng phổ biến, nhiều khi không cần tới bác sĩ. Bên cạnh siêu âm trắng đen, kỹ thuật siêu âm màu hay Doppler đã trở nên rất phổ biến và có vẻ như đang lấn sân siêu âm trắng đen trong chẩn đoán bệnh.

Một ngày nọ, đưa con tới phòng siêu âm tại một cơ sở tư nhân trên đường Nguyễn Kiệm để kiểm tra tổng quát.

Tại đây, cô nhân viên tiếp nhận khi biết tôi chỉ siêu âm trắng đen đã gợi ý: ”Sao chị không siêu âm màu cho hình ảnh rõ, trắng đen có thấy gì đâu?”. Đang phân vân không biết chọn loại nào thì một bác ngồi bên cạnh nói thêm: bác sĩ bảo tôi đi siêu âm nhưng không nói làm màu hay trắng đen, thôi thì tiếc làm chi mấy chục ngàn mà không làm siêu âm màu cho hình ảnh rõ hơn để bác sĩ nhìn vào đó mà điều trị cho đúng.

Cũng vì những lời thuyết phục ấy mà hầu hết số bệnh nhân ban đầu chỉ tính làm trắng đen nhưng sau đó đã chuyển sang làm màu mặc dù giá cao gấp 3 lần!

Vấn đề này đã được TS.BS Nguyễn Quang Thái Dương - trường Đại học Y dược TP.HCM giải thích:

Tình hình siêu âm Doppler tại TP.HCM hiện đang rất lộn xộn. Nhiều cơ sở siêu âm đã lạm dụng kỹ thuật mới để thương mại hoá gây lãng phí vô ích cho người bệnh. Lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người bệnh nên nhiều cơ sở siêu âm vẫn gợi ý bệnh nhân làm mặc dù loại bệnh đó không cần làm Doppler.

Siêu âm Doppler là loại siêu âm đòi hỏi kỹ thuật cao nhưng không phải cứ hiện đại là làm mà phải do sự chỉ định của bác sĩ điều trị.

Vì là loại siêu âm kỹ thuật cao nên đòi hỏi bác sĩ siêu âm phải được đào tạo chính qui. Hiện nay, ở TP.HCM số bác sĩ đựơc đào tạo bài bản về siêu âm Doppler chỉ có vài người. Ngay như BV Đại học Y dược TP.HCM có đội ngũ 20 bác sĩ siêu âm nhưng cũng chỉ có 3 người được đào tạo bài bản về siêu âm Doppler mà thôi.

Hình ảnh siêu âm màu trên máy quét. (Ảnh: VNN)

Mặc dù không được đào tạo về siêu âm Doppler nhưng trước trào lưu người bệnh thích siêu âm màu nên một số cơ sở siêu âm chạy theo lợi nhuận đã biến đổi màn hình màu rồi tính tiền cao gấp 3 lần cho bệnh nhân. Trong khi đó chính họ cũng không biết siêu âm màu để phục vụ cái gì, thậm chí trên hình ảnh siêu âm màu không có gì khác biệt với siêu âm trắng đen.

- Siêu âm Doppler có tốt hơn siêu âm trắng đen?

- Để trả lời câu hỏi này BS Thái Dương cũng cho biết thêm: Chắc chắn là tốt hơn tuy nhiên không phải bất cứ khảo sát bộ phận nào cũng cần phải siêu âm Doppler. Siêu âm Dopper đựơc ứng dụng để khảo sát phát hiện các bệnh lý:

Đánh giá các bệnh lý tim. Các bệnh lý về mạch máu khi nghi ngờ có hẹp hay tắc mạch máu trong cơ thể, để phát hiện và phòng ngừa tai biến, cục máu đông lên não làm tắc mạch máu gây tai biến mạch máu não. Tuy nhiên siêu âm Doppler cũng chỉ khảo sát được được các mạch máu có kích thước từ trung bình trở lên.

- Tạng ghép: đánh giá mạch máu tới nuôi các cơ quan ghép như thận, gan ghép có bình thường không?

- Đánh giá các bệnh tuần hoàn trong cơ thể như tình trạng xơ gan.

Siêu âm bằng thiết bị hiện đại phát hiện dị tật thai sớm (Ảnh minh họa: VNN)

Xác định bản chất tuần hoàn của khối u hay abcess để định hướng bản chất của khối u (lành tính hay ác tính), phân biệt cấu trúc các bệnh lý phức tạp, đánh giá tình trạng viêm của mô.

Theo công thức về hình ảnh học, không phải cứ siêu âm màu là phải lên màu vì trên thực tế có khi hình ảnh siêu âm biểu hiện trên hình ảnh trắng đen nhưng vẫn là kỹ thuật Doppler, ngược lại không phải cứ có màu là Doppler.

Chính vì sự lầm lẫn này mà nhiều bệnh nhân đã bị một số cơ sở siêu âm lạm dụng. Qua khảo sát cho thấy, phần lớn các cơ sở siêu âm tư nhân hiện nay chỉ bỏ màu lên để tính tiền chứ không làm nổi kỹ thuật này.

Theo lời khuyên của BS Thái Dương thì, siêu âm Doppler là loại kỹ thuật khó, không phải cơ sở siêu âm nào cũng đủ trình độ để làm, đặc biệt siêu âm Doppler gan rất khó, các cơ sở tư nhân hiếm nơi làm được.Vì vậy, để tránh lãng phí vô ích, bệnh nhân chỉ nên làm siêu âm Doppler khi có chỉ định của bác sĩ điều trị và phải chọn nơi uy tín. Để kiểm tra tổng quát bụng, phụ khoa... chỉ cần siêu âm trắng đen thông thường là đủ.

NHẬT PHƯƠNG thực hiện