Sau nhiều thế kỷ tiến hành mổ xẻ chi tiết, có vẻ như các nhà khoa học đã hoàn thành giải phẫu cơ thể người. Cơ thể mỗi người gồm vài chục bộ phận, hai trăm chiếc xương và các mô liên kết đã kết nối chúng lại với nhau.
Nhưng cho dù đã được nghiên cứu kỹ lưỡng trong hàng trăm năm qua, cơ thể con người vẫn tiếp tục gây ngạc nhiên cho các nhà khoa học. Nhóm các nhà nghiên cứu ở Hà Lan vừa khám phá ra một bộ phận trước đây chưa từng được biết đến trong vùng đầu người. Đó là một đôi tuyến nước bọt lớn “ẩn nấp” trong ngóc ngách ở chỗ hốc mũi gặp cổ họng.
Bất cứ cuốn sách giải phẫu học nào cũng chỉ mô tả 3 loại tuyến nước bọt chính: một ở gần tai, một ở dưới hàm và một ở dưới lưỡi. Bác sĩ Matthijs Valstar – nhà phẫu thuật của Viện Ung thư Hà Lan, một trong những tác giả của nghiên cứu này – cho biết “hiện giờ chúng tôi cho rằng ngoài 3 tuyến nước bọt kể trên, còn có một tuyến thứ tư”.
Ẩn trong ngóc ngách nơi khoang mũi gặp họng có thể là một cặp tuyến nước bọt chưa từng được phát hiện ra.
Bác sĩ Valerie Fitzhugh, nhà nghiên cứu bệnh học của Trường đại học Rutgers, Hà Lan, người không tham gia vào nghiên cứu này, nhận định rằng đây là một nghiên cứu nhỏ với số lượng bệnh nhân được khám không nhiều nhưng kết quả nghiên cứu rất đáng chú ý. Nếu các phát hiện này chính xác thì kết quả nghiên cứu này có thể thay đổi cách mà chúng ta đánh giá các căn bệnh ở vùng đầu của cơ thể.
Các tuyến nước bọt tiết ra tổng cộng khoảng ¼ lượng nước bọt mỗi ngày. Nước bọt rất quan trọng, chẳng hạn như làm trơn miệng khiến cho việc nói và nuốt được dễ dàng, đưa các hóa chất tạo cảm giác ngon miệng trong đồ ăn đến các tế bào cảm nhận để chúng ta ăn được ngon. Thậm chí nước bọt còn có khả năng làm lành vết thương, sát trùng và làm vết thương mau lành.
Các bác sĩ luôn áp dụng rất nhiều biện pháp phòng ngừa để tránh làm tổn thương các tuyến nước bọt khi tiến hành xạ trị cho bệnh nhân ung thư, bởi vì biện pháp điều trị này chỉ cần một sai lệch nhỏ có thể làm tổn thương vĩnh viễn các mô mỏng manh.
Trong lúc xem xét một bộ ảnh chi tiết các tế bào do máy quét cung cấp, các nhà nghiên cứu đã chú ý đến 2 cấu trúc lạ nằm ở trung tâm đầu: một bộ đôi các tuyến phẳng, hình gai nhọn, dài khoảng 5-6 cm, nằm khuất trên các ống nối tai với họng.
Băn khoăn không hiểu các hình ảnh này là gì, các bác sĩ đã tiến hành mổ hai tử thi để tìm hiểu rõ hơn và phát hiện ra rằng các tuyến này có đặc điểm giống với các tuyến nước bọt đã biết ở dưới lưỡi. Hai tuyến mới này cũng được nối với các ống dẫn lưu lớn – một dấu hiệu cho thấy chúng vận chuyển chất lỏng từ nơi này sang nơi khác.
Nhận xét về phát hiện mới này, các nhà chuyên môn cho rằng hiện vẫn chưa biết chính xác làm thế nào mà các tuyến này lâu nay vẫn “trốn” được các nhà giải phẫu học, nhưng rõ ràng là chúng nằm ở vị trí gần như không thể tiếp cận được và cần có máy quét với độ nhạy cao mới dò ra được. Các tuyến nước bọt lớn khác của cơ thể nằm gần với bề mặt của da hơn nên dễ dàng được nhận biết và can thiệp, còn cặp tuyến thứ tư vừa được phát hiện lại nằm dưới đáy hộp sọ.
Phát hiện mới này có thể giúp chúng ta giải thích vì sao những người áp dụng xạ trị cho bệnh ung thư vùng đầu và cổ lại thường gặp vấn đề khô miệng mãn tính và khó nuốt. Đó là vì các bác sĩ không biết đến các tuyến nước bọt bí mật này nên không cố gắng tránh nó trong quá trình điều trị cho bệnh nhân.
Cũng có ý kiến chuyên môn cho rằng chưa nên vội gọi các cấu trúc mới này là “các bộ phận mới”. Bên cạnh 3 đôi tuyến nước bọt đã biết, có khoảng 1.000 tuyến nước bọt nhỏ chạy khắp trong khoang miệng và họng. Chúng nhỏ hơn và khó tìm hơn ngay cả khi dùng máy quét hình ảnh. Cũng có thể các nhà nghiên cứu Hà Lan chỉ tình cờ chụp được hình ảnh của một tập hợp các tuyến nước bọt nhỏ không đáng quan tâm. Số lượng bệnh nhân trong nghiên cứu này không nhiều và tất cả đều là bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt hoặc ung thư niệu đạo, và chỉ có 1 phụ nữ trong số 100 người này.
Kỹ thuật hình ảnh được sử dụng trong nghiên cứu này cũng được chuyên môn hóa để tìm ra sự phát triển của các khối u. Các nhà nghiên cứu cần tiến hành thêm thí nghiệm trên các nhóm đối tượng khác, bằng các phương pháp khác để kết luận được chính xác hơn.