Gốm sứ Long Tuyền men ngọc là một sản phẩm mỹ nghệ nổi tiếng của vùng đất Long Tuyền, Chiết Giang. Lò nung Long Tuyền đã có lịch sử hơn 1700 năm tại Trung Quốc và đạt tới đỉnh cao vào thời kỳ nhà Tống.
Gốm sứ Long Tuyền là một trong những sản phẩm được trao đổi nhiều nhất trên "Con đường tơ lụa" nổi tiếng giữa Trung Quốc với các quốc gia phương Tây, được yêu thích bởi vẻ đẹp thanh thoát, yêu kiều, trong trẻo của chất men xanh ngọc dày dặn. Ngày nay, sứ Long Tuyền vẫn được coi là một thương hiệu gốm sứ đại diện cho vẻ đẹp gốm sứ truyền thống Trung Hoa.
Muốn hiểu được vẻ đẹp của sứ Long Tuyền, nhất định phải thông qua lớp men bề ngoài của chúng. Trong bài viết này, tác giả sẽ giúp quý độc giả hiểu được một số tiêu chí đánh giá lớp men ngọc.
Tiêu chí thứ nhất: Màu sắc và trọng lượng
Thông thường, trong quá trình sản xuất men ngọc, lớp men thường dày lên bằng cách tráng nhiều lớp, do đó, men càng dày thì màu càng đậm. Độ dày của men Long Tuyền dao động trong khoảng là 0,8 mm trở lên và một số loại có thể dày đến 3 - 4 mm, dày gấp đôi so với men ngọc thông thường, làm cho bề mặt sứ trông long lanh như nước.
Trọng lượng của món đồ sứ có thể giúp các nhà sưu tầm xác định cổ vật thật giả. (Ảnh: QQ).
Cùng một kiểu hình dáng, lớp men càng dày thì trọng lượng sản phẩm sẽ càng nặng. Do vậy mà khi chọn sứ Long Tuyền, nhiều người có thói quen nhấc lên hoặc cân để biết được độ dày của lớp men.
Tiêu chí thứ 2: Lớp men
Một trong những cách chọn sứ đơn giản nhất chính là nhìn vào vẻ bề ngoài của chúng. Nếu lớp men quá mỏng, phần xương gốm (phần bên trong) sẽ dễ bị lộ màu, chỉ khi lớp men đầy đặn, cân đối thì bề mặt sứ mới hiện lên đầy đủ màu men trong như pha lê và đẹp mắt.
Tất nhiên, cũng có một số tác phẩm sử dụng kỹ thuật đặc biệt, chẳng hạn như kỹ thuật phơi xương gốm (tráng men rất mỏng).
Đĩa sứ Long Tuyền tạo hiệu ứng "trong như nước". (Ảnh: QQ).
Hình ảnh phóng đại lớp men sứ. (Ảnh: Internet).
Trong lớp men dùng để tráng sứ thường có một lượng nước nhất định, sau khi nung thì những hạt men trông sẽ giống như bọt nước nằm trong lớp men. Nếu lớp men đủ dày, sẽ tạo hiệu ứng màu trắng sữa do hạt men tạo ra.
Tiêu chí cuối cùng: Lớp hoa văn
Một đặc điểm điển hình của sứ Long Tuyền là bên cạnh lớp hoa văn được vẽ bằng tay, còn có một lớp nền xung quanh rất tự nhiên do lớp men tạo ra, có khi giống như những con giun ngoe nguẩy trong bùn vậy. Điều này đến từ việc các lớp men chồng lên nhau chảy ra trong quá trình nung, cho thấy lớp men rất dày, tạo "cảm giác động" khi ngắm.
Hoa văn sứ Long Tuyền có đặc điểm là mềm mại, tự nhiên. (Ảnh: QQ).
Mặc dù lớp men dày là một đặc điểm quan trọng của men ngọc Long Tuyền, nhưng không có nghĩa là lớp men càng dày thì càng tốt. Để đánh giá một tác phẩm men ngọc, ngoài nước men còn phụ thuộc vào hình dáng, tay nghề và nhiều đặc điểm khác.
Hơn nữa, nếu lớp men quá dày sẽ dễ xảy ra hiện tượng vỡ men (các vết nứt nhỏ như sợi tóc), ảnh hưởng đến hình thức bên ngoài. Tóm lại, một tác phẩm sứ đẹp là khi các yếu tố được kết hợp với nhau một cách hài hòa.