Di sản mà Mickey để lại không chỉ dừng lại trên màn ảnh mà đã trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa đại chúng, gắn liền với tên tuổi của nhà sáng lập Walt Disney.
Ở tuổi 90, trông chú chuột Mickey vẫn rất trẻ trung và dễ thương phải không nào? Chà, sự thực là không phải từ đầu mọi chuyện đã thế. Mickey trong những hình hài đầu tiên là một chú chuột ranh ma và có chút hỗn hào.
Được sáng tạo bởi Walt Disney và Ub Iwerks tại Walt Disney Studios vào năm 1928, chuột Mickey ban đầu cũng chẳng phải là sản phẩm "sáng tạo" gì lắm bởi thực chất chú ta là lời đáp trả của Disney đối với nhà phân phối Charles Mintz khi hình tượng chú thỏ may mắn Oswald mà cha đẻ Disney sáng tạo bị Mintz "cướp trắng" và sinh sự. Kết quả là Mickey ban đầu có ngoại hình giống Oswald y hệt, chỉ khác là đôi tai thỏ được vẽ thành hình tròn. Sự hài hước có phần láu cá của Mickey được cho là do Disney học hỏi từ danh hài huyền thoại Charlie Chaplin.
Bộ phim ngắn Steamboat Willie ra đời vào cùng năm đó đánh dấu sự kiện trọng đại là một trong những phim hoạt hình có tiếng đầu tiên trong lịch sử. Làm thế nào để chú chuột Mickey chào mừng điều đó? Chú ta mở miệng con bò, gõ vào răng để tạo ra tiếng mộc cầm (xylophone), giật cổ con vịt và túm đuôi con mèo để chúng kêu réo lên thành bản nhạc. Cô bạn gái Minnie của Mickey thì vặn đuôi một con dê như lên dây cho chiếc máy hát.
Tất nhiên bạn chắc hẳn đã thấy điều này cả tỉ lần trước đó. Đối với khán giả ngày nay, ý tưởng về hai con chuột làm đủ trò ngược đãi với những động vật khác như bò dê hay gà vịt, thậm chí là... mèo có thể khiến người ta có đôi chút suy nghĩ. Thế nhưng đối với khán giả năm 1928 ấy, chưa ai từng xem thứ gì như thế cả. Một hàng răng bò kêu lên như tiếng đàn mộc cầm ư? Thật nực cười làm sao! Steamboat Willie cùng với chuột Mickey qua đó nổi danh như cồn, mở ra kỷ nguyên cho phim hoạt hình có tiếng thay thế các bộ phim câm trước đó. Hãy nhớ rằng đó là những năm nước Mỹ chìm trong Đại khủng hoảng, chính sự vui tươi lạc quan và có phần láu cá của Mickey giống như một liều thuốc bổ giúp người ta tạm quên đi cuộc sống khó khăn trước mắt.
Vậy là phải cảm ơn Charles Mintz khi đem tới cơ hội cho Walt Disney trở thành tỉ phú và danh tiếng trường tồn. Không ngoa khi nói rằng nhờ có chuột Mickey, Disney đã kiếm được 5 tỉ USD, xây dựng được cả một đế chế mà sau này đã lũng đoạn cả nền giải trí thế giới. Cho tới nay, tổng giá trị của tập đoàn Walt Disney đã lên tới con số gần 180 tỉ USD.
Cùng với sự phát triển của Disney, Mickey cũng được thay đổi để trở nên dễ thương, trong sáng hơn, phù hợp với đối tượng khán giả nhí. Nếu để ý chúng ta có thể thấy những hiệu chỉnh này xảy ra trên hầu hết các nhân vật của Disney từ các nàng công chúa cho tới gần như tất tần tật các sinh vật: phần đầu của các nhân vật trở nên lớn hơn, đôi mắt cũng to hơn giống phong cách chibi của Nhật Bản, hành động cử chỉ cũng trở nên ngốc nghếch và đáng yêu tới "rớt tim". Chuột Mickey lại càng không phải là ngoại lệ. Từ chỗ một chú chuột bắt nạt, Mickey trở thành "khuôn mặt đại diện" của niềm vui và sự trong sáng mà Disney luôn hướng tới.
Nhà hoạt họa Eric Goldberg người từng chịu trách nhiệm giám sát cho bộ phim hoạt hình ngắn từng được đề cử Oscar Get A Horse! chia sẻ rằng: "Hoạt hình về Mickey chẳng bao giờ lỗi thời cả. Chúng có một sức quyến rũ đặc biệt". Golberg cười khúc khích, trên tay đeo chiếc Apple watch có mặt chuột Mickey: "Mickey là chú chuột vui vẻ, mà sự hài hước thì chẳng bao giờ lỗi thời cả!".
Từ năm 1928 đến 1953, nhân vật này đã xuất hiện trong 140 phim ngắn và liên tiếp trong các thập niên qua, Mickey trở thành chú chuột đẻ trứng vàng cho Disney trong mảng điện ảnh. Các bộ phim như Who Framed Roger Rabbit (1988), A Goofy Movie (1995), Fantasia 2000 (1999)... đều thu về rủng rỉnh tại phòng vé. Bên cạnh đó, chú chuột nổi tiếng này cũng xuất hiện với vai trò "cameo" trong nhiều phim hoạt hình của Disney như Lilo & Stitch, The Little Mermaid, Beauty and the Beast hay The Lion King. Không thể không nhắc tới "câu lạc bộ chuột Mickey" nơi sản sinh ra những tài năng hàng đầu của làng giải trí thế giới như Justin Timberlake, Christina Aguilera, Britney Spears hay Ryan Gosling.
Bộ đôi huyền thoại chuột Mickey và chó Pluto.
Ra đời vào năm 1955, The Mickey Mouse Club đã mở ra hàng loạt chương trình dành cho thiếu nhi dù tất nhiên nhiều fan nhí trong số đó không thể có được số phận như Timberlake hay Gosling.
Không chỉ là nhân vật dễ thương và gây thiện cảm cho khán giả, Mickey còn là một ngôi sao điện ảnh khi đem lại danh tiếng cho nhà sáng lập Walt Disney trong mảng miếng nghệ thuật. Trước khi qua đời năm 1966, Disney đã có trong tay 25 giải Oscar - một con số khổng lồ bao gồm cả giải thưởng đặc biệt vì đã sáng tạo nên hình tượng chuột Mickey. Cũng giống như Charlie Chaplin, chú chuột nhỏ quy tụ được lực lượng người hâm mộ đông đảo bất chấp giới tính, tuổi tác, chủng tộc. Sự lạc quan của Mickey luôn là một món quà dành cho những đứa trẻ, dù đơn giản nhưng để lại nhiều bài học hữu ích về khái niệm cơ bản làm một người tốt là thế nào.
Có một luật chơi mà những người yêu mến Micky Mouse đều vui vẻ tuân theo. Đó là trong thế giới riêng của chuột Mickey, không có chính trị, con người, tôn giáo, không có độc ác, xấu xa, chỉ có những con vật được nhân hóa sống chan hòa với nhau. Được sinh ra trong lúc Disney và người anh trai Roy lâm vào cảnh quẫn bách nhất, thế nhưng Disney lại không hề vương một chút băn khoăn, xấu xa hay toan tính: "Chúng tôi đã không để cậu ấy chịu bất kỳ gánh nặng xã hội nào, Mickey không sinh ra để phát ngôn về sự thất vọng hay châm biếm khắc nghiệt. Mickey chỉ đơn giản là một nhân cách được giao nhiệm vụ lan truyền đi tiếng cười".
Thế giới đó đã thành hình kể từ ngày Disney chấp bút vẽ nên chúng và sẽ không thay đổi, cũng như chuột Mickey hay cô bạn gái Minnie vậy. Dù không được biết đến nhiều như Mickey, thế nhưng Minnie vẫn đóng một vai trò quan trọng trong thế giới đẹp đẽ ấy. Tháng 1 năm nay cô chuột nhỏ cũng đã nhận được một ngôi sao trên Đại lộ danh vọng Hollywood và sẽ mãi mãi song hành cùng Mickey trong những chuyến hành trình bất tận tô màu cho thế giới trẻ thơ cũng như người lớn.
Rất nhiều trong số chúng ta lớn lên với Disney Channel, xem phim Disney, mơ tưởng về một ngày được tới Disneyland, mặc quần áo có hình chuột Mickey, rồi trở thành phụ huynh lại tiếp tục dẫn con cái đi theo "truyền thống" tương tự. Đời người đổi thay, nhưng chuột Mickey thì vẫn ở đó để truyền cảm hứng và tạo nên niềm vui cho thế giới. Khán giả Việt Nam trước đây còn có thể còn xa lạ với những nhân vật Disney, nhưng kể từ năm 2014 các tiết mục múa, biểu diễn ca kịch có xuất hiện hình ảnh chuột Mickey đã chẳng còn là chuyện hiếm. Đồ chơi, quần áo, phụ kiện in hình Mickey vẫn chưa bao giờ lỗi mốt.
Sau 90 năm trải qua biết bao thăng trầm, Mickey đã gây dựng được chỗ đứng vững chắc trong nền văn hóa đại chúng như một biểu tượng của Disney, nhân vật hoạt hình được mến mộ nhất nhì trên thế giới. Nếu không có Mickey thì có lẽ chúng ta đã không bao giờ được thấy những nàng công chúa Disney hay thậm chí cả vũ trụ điện ảnh siêu anh hùng của Marvel phát triển như ngày nay.
Mừng sinh nhật tuổi thứ 90, Mickey!