Các nhà khảo cổ học ở Anh mới đây đã hết sức ngạc nhiên khi phát hiện một hình khắc trên đá tại một pháo đài của người La Mã: Hình "của quý" thô kệch kèm theo một cụm từ mà các chuyên gia cho rằng có nghĩa là "kẻ khốn nạn" bên cạnh tên của một người nào đó và có vẻ như nó đã được khắc bởi một người lính La Mã để xúc phạm một đồng đội.
Viên đá rộng 40 cm, cao 15 cm này được phát hiện hôm 19/5 tại Vindolanda, tàn tích của một pháo đài La Mã ngay phía nam của Bức tường Hadrian - một cấu trúc kiên cố đóng vai trò là biên giới phía bắc của đế chế La Mã, nhằm bảo vệ Vương quốc Anh chống lại những người Pict ở Caledonia. Các nhà khảo cổ học cho rằng, hình vẽ này được chạm khắc vào đá vào khoảng thế kỷ thứ ba sau Công nguyên.
Viên đá có hình khắc "của quý" và từ ngữ xúc phạm của người La Mã 1.700 năm trước.
Nhà khảo cổ học Dylan Herbert, một nhà hóa sinh đã nghỉ hưu từ người Wales, đã khai quật viên đá. "Nhìn từ phía sau nó giống như tất cả những viên đá khác, một viên đá rất bình thường, nhưng khi lật lại, tôi giật mình khi thấy một số chữ cái rõ ràng. Sau khi loại bỏ toàn bộ bùn đất, viên đá khiến tất cả phải chú ý", Dylan Herbert nói.
Đặc điểm nổi bật của viên đá là hình vẽ "của quý", nhưng các nhà nghiên cứu quan tâm nhiều hơn đến chữ viết đi kèm với nó. Các chuyên gia đã công nhận cụm từ "SECUNDINUS CACOR" là từ viết tắt của "Secundinus cacator", có nghĩa là "Secundinus" (tạm dịch là kẻ khốn nạn).
Andrew Birley, phụ trách công tác khai quật và là giám đốc điều hành của Vindolanda Charity Trust, cho biết: “Chúng tôi thực sự ngạc nhiên khi giải mã được thông điệp khắc trên đá".
Hình chạm khắc "của quý" không phải là hiếm ở Đế chế La Mã và hình chạm khắc mới phát hiện này là hình khắc "của quý" thứ 13 được phát hiện tại Vindolanda.
Vào tháng 6 năm 2021, một bức chạm khắc kỵ sĩ khỏa thân cũng được phát hiện tại Vindolanda. Hình "của quý" thường được chạm khắc như là một biểu tượng của sự may mắn hoặc khả năng sinh sản.
Tuy nhiên, hình khắc "của quý" được phát hiện gần đây rõ ràng có ý nghĩa như một sự xúc phạm, khiến các nhà nghiên cứu ngạc nhiên. Độ sâu của các đường chạm khắc trên đá cho thấy, người này đã tốn rất nhiều thời gian vào công việc này.