Loài hà mã cổ Madagasca đã giúp tìm ra nguyên nhân vì sao người hobbit (một giống người lùn với chiều cao 1 mét) lại có kích thước rất nhỏ, theo báo cáo từ các nhà khoa học tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên trên tờ Nature số ra ngày 7/5.
Với việc kiểm tra hộp sọ của loài hà mã Madagasca đã tuyệt chủng, các nhà khoa học tại Bảo tàng đã phát hiện ra rằng trong quá trình tiến hóa, não của các động vật lùn có vú trên đảo dần trở nên nhỏ đi so với kích thước cơ thể chúng.
Do vậy, nguyên nhân người Homo floresiensis (tên gọi khoa học của người hobbit) có não nhỏ là vì họ sống ở trên đảo. Câu hỏi về kích thước não nhỏ bé luôn là đề tài tranh luận nóng hổi liên quan tới nguồn gốc của người Hobbit, chủng người đã được tìm thấy các di cốt trên đảo Flores, Indonesia, năm 2003.
Nhóm nghiên cứu cho rằng người hobbit đã trở thành giống người lùn sau khi tổ tiên của họ là người Homo erectus (người đứng thẳng) bị cô lập trên đảo lớn thuộc Madagasca nhiều năm trước.
“Phát hiện hóa thạch người nhỏ bé trên đảo Flores với cấu tạo khuôn mặt bình thường nhưng kích thước não chỉ bằng loài tinh tinh đã chống lại các nhà khoa học,” tiến sĩ Eleanor Weston, trưởng nhóm nghiên cứu, giải thích.
“Hộp sọ này có thể là sọ của một loài động vật lùn có vú sống trên đảo. Với việc quan sát giống hà mã lùn sống ở Madagasca có não nhỏ một cách đặc biệt, chúng ta có thể kết luận rằng người hobbit là giống người lùn tiến hóa từ người Homo erectus qua quá trình sống cô lập trên đảo nhiều năm trước.”
Phân tích loài hà mã
Madagasca có môi trường sống đa dạng, và trong quá khứ đây từng là nơi sinh sống của ít nhất 3 loài hà mã.
Hộp sọ hà mã lùn có tuổi thọ 3000 năm trong bộ sưu tập của Bảo tàng đã giúp các nhà khoa học giải thích được kích thước não nhỏ của người hobbit. (Ảnh: Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên, Luân Đôn) |
Nhóm nghiên cứu tìm hiểu 3 loài hà mã Madagasca đã tuyệt chủng và tổ tiên của chúng trên đất liền – loài hà mã lớn vẫn thường gặp.
Một trong các vật mẫu được sử dụng, lấy từ bộ sưu tập động vật có vú của Bảo tàng, là một hộp sọ 3000 năm tuổi của hà mã lùn thuộc loài hà mã Hippopotamus madagascariensis đã tuyệt chủng.
Tính toán kích thước não
Các xu hướng xác định tỉ lệ não–cơ thể được tính toán dựa trên mối quan hệ giữa não với kích thước hộp sọ.
“Chúng tôi đã tìm ra rằng kích thước não của các loài hà mã lùn đã tuyệt chủng vẫn nhỏ hơn 30% so với kết quả thu được khi chia tỉ lệ kích thước cơ thể tổ tiên chúng ở luc địa châu Phi và kích thước cơ thể hà mã lùn,” tiến sĩ Weston giải thích.
“Nếu mô hình tính toán ở hà mã nói trên được áp dụng cho một người H. erectus điển hình thì sẽ thu kích thước não tương ứng của người H. floresiensis.”
Tới nay não người Homo floresiensis có kích thước nhỏ nhất trong tất cả các giống người được biết đến, chỉ vào khoảng 400 ml.
Nghiên cứu đầu tiên về kích thước não tương ứng
Mặc dù hiện tượng lùn hóa trên các đảo chỉ thường xuất hiện ở các động vật có vú kích thước lớn, việc kích thước não giảm đi tương ứng như tiến sĩ vWeston và giáo sư, nhà cổ sinh vật học Adrian Lister đã phát hiện, là điều chưa từng được chứng minh trước đây.
Việc tiêu tốn năng lượng của não
Cả lùn đi và giảm kích thước não đều là những biện pháp có lợi cho sự tồn tại của các sinh vật bị cô lập trên đảo với một môi trường sống đặc biệt.
“Não là một cơ quan tiêu tốn rất nhiều năng lượng,” tiến sĩ Weston nói. “Bất luận lí do kích thước não nhỏ so với cơ thể là thế nào đi nữa, chắc chắn việc phải tồn tại trên một hòn đảo có tính quyết định rất lớn đối với sự tiến hóa của giống người này,” tiến sĩ Weston kết luận.
Tài liệu tham khảo:
Weston et al. Insular dwarfism in hippos and a model for brain size reduction in Homo floresiensis. Nature, 2009; 459 (7243): 85 DOI: 10.1038/nature07922