Những chiếc máy gợi cảm

Hãng sản xuất ổ tô BMW hợp thành tập đoàn Hewlett-Packard, chuyên về lĩnh vực thiết kế hệ thống. Kiến trúc sư trưởng, cũng là người đồng sáng lập Sun Microsystem đã thiết kế một số một số lượng lớn kiểu gói server dựa trên dàn âm thanh nổi để lại từ thời tuổi trẻ, và muốn công ty của mình giống như Apple Inc với nhiều cách tân trong thiết kế.

Nếu bạn nghĩ rằng, đó là tất cả những gì mục đích công nghệ hướng tới, và không có sai lầm ngớ ngẩn, đôi khi khá hài hước nào xảy ra trong giới IT doanh nghiệp lớn, xin hãy nghĩ lại. Các hãng sản xuất biết rằng, cho dù sản lượng bán hàng lớn tới đâu, doanh nghiệp có khổng lồ thế nào thì yếu tố tâm lý cơ bản vẫn cần phải được để ý.

Có thể bạn sẽ cảm thấy rất bất ngờ thú vị nếu biết nguồn gốc xuất phát ý tưởng của đèn LED-lit, lỗ thông hơi tổ ong, các hộp nhôm cách điệu và lượng tiền lên tới hàng nghìn đô la bỏ ra để mua về các thiết kế hấp dẫn đó cho mainframe (máy tính lớn, thường được dùng làm máy chủ quản lý dữ liệu lớn), server và PC. Ngay cả những thứ tưởng như rất nhỏ bé như ánh sáng đèn với lớp vỏ ngoài hào nhoáng báo hiệu trên ổ cứng cũng gây nên yếu tố cân bằng tâm lý. Bởi các nhà sản xuất chắc chẳn rằng một số màu sáng nhất định sẽ gợi lên thông điệp ngắn gọn mà súc tích, đem lại hiệu quả cao trong tâm trí của các chuyên gia.

Họ gọi đó là khả năng nói qua hình dáng và màu sắc, “ngôn ngữ của thiết kế”, là tín hiệu trực quan được dùng trong tất cả các sản phẩm doanh nghiệp.

George Daniels, quản lý nhóm Trung tâm nghiên cứu các vấn đề thiết kế và tiện dụng doanh nghiệp của HP hiểu sâu sắc tầm quan trọng của ngôn ngữ thiết kế. Cách đây chưa lâu, Goerge chọn màu xanh lá cây để thiết kế cho nắp chốt một dòng server. Nhưng màu xanh này thực sự gây phản cảm cho các nhân viên IT. Và họ chỉ muốn “tắt đi trước bật”, cho dù vỏ ngoài vốn chẳng hề ảnh hưởng gì tới hoạt động của máy. Sau khi nhận được khá nhiều phàn nàn của người dùng, chủ yếu là các admin IT, Daniels và tám kỹ sự trong đội của ông đã nhanh chóng thay đổi thành màu cổng tiêu chuẩn của HP (màu tía), nhằm chuyển tải thông điệp: “có thể chuyển đổi bất cứ lúc nào” đến với người dùng. Chỉ một ví dụ này cũng đã cho thấy phần nào tầm quan trọng của ngôn ngữ thiết kế, đặc biệt là thiết kế máy tính. Màu sắc chính là một hình thức chuyển tải tín hiệu trực quan cho các nhân viên IT thực hiện công việc của họ.

Nhiều hãng sản xuất hiện nay còn xây dựng khung màu IT tiêu chuẩn hoá riêng.

Ngôn ngữ thiết kế có thể được dùng để nói cho các kỹ sư biết nên đặt cáp chỗ nào, cảnh báo admin về một vấn đề đang diễn ra, hay chỉ ra nút bấm phù hợp cho người dùng. Mỗi hãng sản xuất đều lựa chọn và sử dụng ngôn ngữ thiết kết riêng cho mình. “Trong ngành công nghiệp máy tính, một lượng lớn công sức, nỗ lực và tâm huyết được bỏ vào lĩnh vực thiết kế. Vì đó là một trong những dấu ấn cá nhân riêng biệt cho sản phẩm của các hãng sản xuất”, Bob Steinbugler - một kỹ sư xuất sắc của hãng máy tính nổi tiếng IBM khẳng định.

Daniel của nhóm quản lý nghiên cứu thuộc HP cũng đồng quan điểm: “Khi bạn thấy một sản phẩm nào đó của chúng tôi, bạn sẽ biết đó là HP. Không phải dễ dàng để thu được thành công lớn, nhưng yếu tố quan trọng hàng đầu trong kinh doanh là khẳng định được thương hiệu của nhà sản xuất với người tiêu dùng, thông qua những logo hay chi tiết thiết kế hết sức nhỏ bé. Cũng giống như khi bạn thấy dòng chữ BMW, bạn biết ngay đấy là sản phẩm của BMW, cho dù thông số kỹ thuật, mô hình của sản phẩm như thế nào bạn không cần biết đến”.

Khoảng hai năm trước, khi HP nhờ đến sự giúp đỡ của hãng sản xuất ô tô BMW về thiết kế máy tính, các nhân viên của BMW nói rằng, khi tạo một kiểu mẫu ô tô, họ không bao giờ xây dựng hình dáng, chi tiết kỹ thuật của chiếc ô tô đó ở trạng thái đứng yên mà luôn lúc chuyển động. Đó là lý do vì sao sau khi các mẫu ô tô hoàn chỉnh, kiểu dáng của chúng lúc nào trông cũng như đang đi trên đường, cho dù thực chất ô tô đó đang chạy hay nằm yên một chỗ. Kinh nghiệm này được HP khắc cốt ghi tâm và bắt đầu cung cấp nhiều dòng server cùng các mảng lưu trữ bất đối xứng hơn để khi nhìn xuống một hàng hệ thống, các quản lý IT sẽ có cảm giác như là nhìn vào “bàn phím piano dạo liên tục” , Andrew Panton - quản lý chương trình của Trung tâm Thiết kế người dùng thực hiện các hoạt động lưu trữ (StorageWorks User Design Center) của HP kể lại.

Các đội thiết kế của nhiều hãng sản xuất IT cũng tạo một nhóm tham gia nhiều công việc đa dạng khác, tương tự thị trường bán lẻ ô tô và các hệ thống giải trí. Chẳng hạn như, đội thiết kế của HP gồm các kỹ sư thiết kế, chuyên gia màu sắc đồ hoạ, nhân viên tạo mẫu cùng với một nhân vật được gọi là “chuyên gia về các yếu tố con người”. Họ dùng tâm lý thiết kế để truyền đạt thông điệp ngầm khi làm việc với nhau. Và tất nhiên các đội thiết kế cũng tự xây dựng cho mình yếu tố thành công riêng.

“Chúng ta có cần tới 7 đèn LED và ánh sáng hậu (trên sản phẩm trung tâm dữ liệu)? Câu trả lời là không thực sự cần thiết, nhưng chính chúng lại là điểm vui nhộn, sáng tạo hấp dẫn khách hàng”, Panton góp ý. “Tại sao chúng ta không dùng đèn và ánh sáng vào một số dịp nào đấy để đem ngạc nhiên đến cho người dùng?”.

Chẳng có vấn đề gì nếu đối tượng khách hàng là một giám đốc thông tin (CIO), giám đốc công nghệ (CTO) hay một quản lý IT. “Họ chính là những vị khách khó tính nhất và bị ảnh hưởng nhiều nhất trước thiết kế của sản phẩm”. Yếu tố thẩm mỹ cũng rất quan trọng và có ý nghĩa.

Ngôn ngữ thiết kế của HP hiện tại được gọi là “ngôn ngữ biến đổi” (transformer) vì công ty liên tục chuyển đổi sang hình thức kết hợp cả “ngắm nhìn và cảm nhận”, kể từ những ngày đầu tiên giới thiệu HP, Compaq ra thị trường năm 2002 cho đến dòng sản phẩm mới nhất mới được tung ra năm 2006. Trong tương lai, người ta hy vọng ngôn ngữ thiết kế của họ sẽ được gọi là “ánh sáng mới” (lights out). Những người phụ trách bộ phận thiết kế giải thích, sở dĩ họ gọi như vậy là do mong muốn tìm ra được hướng đi mới sớm nhất trước tất cả các đối thủ trong công việc vốn hết sức quen thuộc được thực hiện ngày qua ngày và dễ gây sáo mòn này.

Andy Bechtolsheim, đồng sáng lập và hiện đang trở lại làm kiến trúc sư trưởng của Sun đã có được nhiều ý tưởng thiết kế lấy cảm hứng từ dàn âm thanh nổi hồi còn trẻ của ông. Các mẫu máy tính mới nhất của Sun được nhìn nhận giống như một trang bước ra từ cuốn sách công ty ẩm thanh nổi Carver trước kia. Còn bộ phận khuếch đại và điều chỉnh có dáng dấp công nghiệp khác biệt. Ngôn ngữ thiết kế mới của Sun là: loại bỏ tất cả các hạt sạn còn sót lại trên máy. “Tôi thực sự thích kiểu dáng sản phẩm mới của Sun. Ước gì công ty thực hiện điều này sớm hơn, nhưng tôi mới chỉ trở lại công ty 2 năm”, Bechtolsheim nói. “Giám đốc điều hành của Apple rất tin tưởng vào yếu tố thẩm mỹ. Tôi mong Sun sẽ còn đạt được nhiều hơn thế”.

Theo kinh nghiệm của mình, Bechtolsheim khẳng định khuynh hướng tổng hợp mới của Sun đã gây được tiếng vang lớn với người tiêu dùng. Nhưng thách thức tiếp theo là làm sao giảm được tổi thiểu những thiệt hại, ăn mòn cho thiết kế do yếu tố môi trường tự nhiên như không khí ẩm gây ra thì vẫn còn đó. Do năng lượng tiêu thụ thường cao hơn so với quy định và không có dấu hiệu suy giảm nên thiết kế mới không chỉ đặc biệt chú ý đến điều kiện môi trường mà còn phải loại bỏ được ma sát gây sức nóng của không khí trong hệ thống, thay vì tuần hoàn lại nó.

“Chuyên gì sẽ diễn ra khi luồng không khí mát từ dưới nền nhà bay đi, kết hợp với luồng không khí nóng từ các máy chủ bay ra? Bạn sẽ bị hao tổn năng lượng. Trong thị trường server ngày nay, mọi người đều quan tâm đến vấn đề thiết kế và xây dựng có chú ý đến điều kiện môi trường”.

Steinbugler, người làm công việc thiết kế cho các hệ thống của IBM trong suốt 32 năm nhớ lại, đội của ông luôn luôn phải đảm nhận hai vai trò: làm sao cho các dòng sản phẩm cá nhân bán chạy và đảm bảo được chất lượng ở mức cao nhất. Ngôn ngữ thiết kế của IBM gắn liền với màu đen và được dùng với từ ngữ mô tả chính xác nhất là “ổn định”. Có những lúc IBM đưa ra một số thay đổi, như loạt mainframe 360 được chuyển thành màu trắng ở những năm 1960, nhưng bây giờ đã quay lại màu đen truyền thống.

“Thiết kế không phải chỉ là tạo ra thứ gì đó bắt mắt. Yếu tố màu sắc, kiểu dáng hấp dẫn mới chỉ chiếm 10%, phần còn lại là tiện dụng và dễ bảo trì”.

Một lý do khiến dòng máy tính xách tay ThinkPad của IBM được duy trì nhiều năm với rất ít thay đổi là bởi IBM muốn truyền đạt tới người dùng thông điệp rằng hãng luôn mong muốn đem lại tự tiện lợi trong sử dụng song vẫn hết sức trang nhã với thiết kế đơn giản và màu đen sang trọng.

Luôn có sự cạnh tranh gay gắt giữa các hãng. Thật khó có thể xác định được laptop này mỏng hơn laptop kia 0,5 cm. Nhưng nếu có khả năng thực hiện, các hãng sản xuất sẵn sàng bỏ ra bạc tỷ đầu tư ngay dòng sản phẩm mới mỏng hơn để khẳng định rằng: “Sản phẩm của chúng tôi là ‘siêu mỏng'”.

“Các bạn sẽ cảm thấy rất khó tin về những gì chúng tôi đã bỏ ra để có được sản phẩm nhỏ nhất, nhẹ nhất”, chia sẻ của Steinbugler.

Tại trung tâm dữ liệu, IBM đã bỏ rất nhiều công sức nỗ lực để có được dòng sản phẩm tốt với nhiều thành phần “công phu”. Như ổ cứng IBM với các “điều khiển màu xanh tạo nhã” và tất cả các lỗ kim loại đều có kiểu lục giác, tạo dáng dấp rất hiện đại.

Năm năm trước, một đội thiết kế của IBM chịu trách nhiệm tạo hình dáng, kiểu cách cho toàn bộ sản phẩm của hãng. Còn bây giờ, chuyên nghiệp hơn, đội này được tách riêng, chỉ phát triển những sản phẩm đặc biệt như máy nói tự động, thiết bị cầm tay cho thị trường chứng khoán New York, máy nghe nhạc MP3 cho thị trường Nhật Bản và Trung Quốc. Đôi khi họ còn giúp thiết kế hệ thống máy nghe nhạc cho các hãng sản xuất ô tô. Bí quyết của họ nằm ở hai chữ luôn gắn liền nhau: “thiết kế” và “gợi cảm”.

“Điều họ thực sự muốn nói là làm sao phải tạo ra được những thứ sẽ mang tính phổ biến trên toàn cầu. Đó có thể nhờ dáng vẻ bên ngoài: khoẻ khoắn, tinh vi, độc đáo, v.v… và kết hợp cả yếu tố tiện dung. Khi nói đến ‘gợi cảm’ (sexy), mọi người thường nghĩ đến nhiều thứ khác của cuộc sống. Nhưng đối với các nhà thiết kế công nghệ tài ba của IBM, đó là bí quyết hàng đầu mang lại thành công cho những dòng sản phẩm nổi tiếng của hãng”.