Vật thể bay không xác định, hay UFO, theo định nghĩa chung nhất, là bất kỳ hiện tượng bất thường nào đó trên bầu trời mà không thể xác định được là một vật thể hay hiện tượng đã biết. Nhưng, trong văn hóa đại chúng, thuật ngữ này thường được đánh đồng với tàu vũ trụ ngoài Trái đất.
"Bút tích" kỳ lạ của người xưa
Việc nhiều người cho rằng đã nhìn thấy UFO (Unidentified Flying Object - Vật thể bay không xác định) đã được ghi chép lại trong suốt lịch sử và ở nhiều nơi trên thế giới. Điều này đặt ra câu hỏi về sự sống trên các hành tinh khác, và liệu người ngoài Trái đất đã đến thăm địa cầu hay chưa. Chủ đề này rất được quan tâm và là nguồn cảm hứng cho nhiều bộ phim và sách, nhưng cũng là tâm điểm của nhiều lời chế nhạo.
Trong nhiều thập kỷ, đã có những động thái, không biết vô tình hay cố ý, nhằm làm giảm tầm quan trọng của UFO và điều hướng dư luận rằng UFO là một phần của một số hình thức lừa đảo tinh ranh. Tuy nhiên, những ghi nhận mang dấu hiệu của những thứ giống với những thứ ngày nay mô tả là UFO vẫn được ghi nhận xuyên suốt từ thời tiền sử cho đến ngày nay, và tất nhiên, vẫn chưa có một lời giải thích nào đủ thỏa đáng được đưa ra.
Hiện tượng mây hình thấu kính xuất hiện tại núi Phú Sĩ, Nhật Bản. (Ảnh: Aerotime Hub)
Một số mô tả từ thời cổ đại về các vật thể bay trên bầu trời chủ yếu liên quan đến các sự kiện thiên văn học, phần nhiều trong số đó có thể là sao chổi, sao băng và hành tinh có thể nhìn thấy bằng mắt thường, hoặc có thể chỉ đơn giản là các hiện tượng trong khí quyển như mây có hình thù giống với những thấu kính.
Một hiện tượng có thể lấy làm ví dụ là sao chổi Halley đã được các nhà chiêm tinh Trung Quốc ghi lại vào năm 240 trước Công nguyên (TCN), thậm chí cũng có một số ghi nhận từ năm 467 TCN được cho là mô tả sao chổi Halley. Những sự kiện như vậy trong suốt lịch sử thường được người xưa coi là những hiện tượng siêu nhiên hoặc những điềm báo mang đậm màu sắc mê tín.
Tuy nhiên, không thể chỉ cho rằng những gì tổ tiên cổ đại của chúng ta nhìn thấy và ghi lại trên các bức tường hang động hoặc trong các văn bản cổ đại là các hiện tượng thiên văn hoặc môi trường. Có một số ghi nhận tồn tại từ thời xa xưa thực sự làm dấy lên tính tò mò trong chúng ta, tiêu biểu như hình vẽ dưới đây.
Hình ảnh được cho là mô tả UFO trong một bức tranh hang động thời tiền sử. (Ảnh: Ancient Origins)
Những bức tranh hang động thời tiền sử mang một nét tương đồng khá nổi bật với những hình ảnh được vẽ hàng trăm năm sau trên tấm thảm Summer’s Triumph từ thế kỷ 16. Hình ảnh UFO trên tấm thảm này có nhiều đặc điểm giống với các hiện tượng được cho là UFO được ghi nhận ở thời hiện đại. Ngoài ra còn có các bức tranh hang động của thổ dân về các sinh vật trên bầu trời Wandjina (Úc), được cho là những người ngoài hành tinh.
Tấm thảm Summer's Triumph.
Nhiều ghi nhận nhưng không thể khẳng định
Những người ủng hộ quan điểm du hành vũ trụ thời cổ đại đã chỉ ra nhiều huyền thoại và truyền thuyết kể về cái gọi là "các vị thần trên bầu trời", trong khi một số văn bản lịch sử có niên đại 4.000 năm lại mô tả đó là các phi thuyền. Trong kinh Vệ Đà của Ấn Độ có nhiều mô tả về cỗ máy biết bay được gọi là vimanas được sử dụng trong chiến tranh thời cổ đại. Các vimanas được cho là có thể bay trong bầu khí quyển của Trái đất cũng như bay ra ngoài không gian, và thậm chí có thể lặn dưới nước.
Hình ảnh trên đá Wandjina của thổ dân trên sông Barnett, núi Elizabeth Station (Úc). (Ảnh: Graeme Churchard/CC BY 2.0).
Trong các kim tự tháp của Ai Cập, các nhà khảo cổ học đã tìm thấy những chữ tượng hình mô tả thứ giống với UFO. Nhiều thế kỷ sau, những đồ tạo tác bằng vàng Quimbaya thời tiền Colombia (thời kỳ châu Mỹ chưa chịu ảnh hưởng đáng kể của châu Âu) ở Trung Mỹ đã được tìm thấy, chúng dường như là những mô hình hoàn hảo miêu tả hình dáng tàu bay. Sau đó, trong thời kỳ trung cổ, có rất nhiều tác phẩm nghệ thuật được tạo ra để mô tả những thứ giống UFO trên bầu trời.
Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng trong số những mô tả cổ xưa này, không có mô tả nào có thể được coi là bằng chứng thuyết phục về sự tồn tại của sự sống ngoài Trái đất. Nhưng ít nhất thì những gì thu thập được cũng làm dấy lên ngờ vực rằng có khả năng người ngoài hành tinh đã thực sự đến thăm Trái đất.
Bản thảo của Oppenheimer và Einstein
Albert Einstein và Robert Oppenheimer năm 1947. (Ảnh: James Vaughan/CC BY-NC-SA 2.0)
Xem xét những điều trên, có lẽ khá hợp lý khi cho rằng UFO nên là chủ thể của các cuộc tranh luận học thuật và các cuộc điều tra khoa học. Nhưng thay vào đó, những gì chúng ta thấy ngày nay trên internet những hình ảnh phần nhiều là tự ngụy tạo, những đoạn video lừa bịp, những bộ phim giật gân của Hollywood và những thông tin không kiểm chứng về UFO... khiến các nhà nghiên cứu hầu như không thể tách biệt được tài liệu thật ra khỏi sản phẩm hư cấu.
Dường như các quốc gia cũng rất kín tiếng về vấn đề này. Đơn cử, thông báo của Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ CIA vào tháng 8/2013 cho biết căn cứ quân sự Khu vực 51 tại bang Nevada (khu vực được nhiều người đồn đoán ẩn chứa bí mật về người ngoài hành tinh) thực sự tồn tại, dù suốt nhiều thập kỷ trước đó vẫn phủ nhận về sự tồn tại của khu vực. Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số tổ chức khoa học, chẳng hạn như SETI và MUFON, có cách tiếp cận khách quan đối với việc nghiên cứu UFO.
UFO - ẩn số khoa học qua nhiều thời đại. (Ảnh: Ancient Origins)
Điều này đưa chúng ta đến gần hơn với một bản thảo ghi dấu "Tuyệt mật" được viết bởi 2 nhà vật lý học, Robert Oppenheimer (Mỹ) và Albert Einstein (Đức). Họ cùng nhau tạo ra một bài viết có tựa đề "Relationships with Inhabitants of Celestial Bodies" (tạm dịch: Các mối quan hệ với các thực thể sinh học từ các hành tinh ngoài Trái đất"). Tài liệu gồm 6 trang này là bằng chứng lưu trữ đầu tiên sử dụng cụm từ "Các thực thể sinh học ngoài Trái đất" (EBE). Vào tháng 6/1947, bản thảo của Oppenheimer-Einstein đề cập rằng sự hiện diện của các UFO trên thực tế đã được quân đội chấp nhận.
Bản thảo này đề cập đến các vấn đề có thể xảy ra liên quan đến UFO và người ngoài hành tinh khi họ có tiếp xúc với người Trái đất: Người ngoài hành tinh đó có thể đến từ đâu, đâu là các mối quan hệ có thể có với họ, luật pháp quy định gì về những thực thể này, chúng ta nên làm gì trong trường hợp họ định cư cùng người Trái đất hoặc thậm chí có ý định, hành động xâm lược, và tại sao họ lại xuất hiện ở đây.
Tài liệu cũng đề xuất rằng nếu "Các thực thể sinh học ngoài Trái đất" muốn định cư ở Trái đất thì sẽ phải có "thay đổi sâu sắc trong các khái niệm truyền thống" về luật pháp, và có thể sẽ có một "Luật giữa các dân tộc trên hành tinh".
Nhiều câu hỏi vẫn chưa có câu trả lời. Tài liệu đưa ra quan điểm rằng "Các thực thể sinh học ngoài Trái đất" có thể rất thông minh và có công nghệ tiên tiến hơn chúng ta, và nếu đúng như vậy thì tại sao họ lại chọn Trái đất là điểm đến? Họ sẽ chinh phục và sinh sống trên Trái đất, hợp tác hòa bình với con người, hay nghiên cứu con người giống cách chúng ta nghiên cứu bất kỳ loài sinh vật mới nào mà chúng ta gặp? Nếu nền văn minh của họ tiên tiến hơn con người, thì việc cùng sinh sống trên Trái đất có khả thi hay không?