Hầu như tất cả các loại thực phẩm đóng gói sẵn bán trên thị trường đều có hạn sử dụng, dù là nước uống đóng chai, muối hay các loại thực phẩm khác thì hạn sử dụng đều được ghi rõ trên bao bì. Mặc dù có "thời hạn sử dụng" nhưng một số thực phẩm có thể bị hỏng sớm hơn do bảo quản không đúng cách và các lý do khác.
Tất nhiên, cũng có một số loại thực phẩm sẽ không bị hỏng trong vài năm, thậm chí hàng chục năm hoặc hàng trăm năm, miễn là chúng được bảo quản trong điều kiện thích hợp, chẳng hạn như mật ong, muối, rượu nồng độ cao, v.v. Có loại thậm chí không cần ghi hạn sử dụng, ví dụ rượu chất lượng cao không cần ghi hạn sử dụng.
Trong khi đó, mật ong là mật hoa được ong thu thập từ hoa của các loài thực vật có hoa và ủ trong tổ, là thực phẩm tự nhiên giàu dinh dưỡng được mọi người vô cùng yêu thích. Mặc dù mật ong đóng chai bán trong siêu thị có hạn sử dụng và thời hạn sử dụng rất ngắn, thường là 18 tháng đến 24 tháng, nhưng trên thực tế, chỉ cần bảo quản đúng cách thì mật ong sẽ không bị hỏng trong vài năm, thậm chí hơn mười năm.
Người Ai Cập cổ đại có lẽ là nền văn minh nổi tiếng nhất trong việc sử dụng các đặc tính độc đáo của mật ong trong cuộc sống hàng ngày. Mối liên hệ lâu đời giữa nghề nuôi ong thời kỳ đầu và Ai Cập chỉ được phát triển khi những lọ mật ong niêm phong đề cập trước đó được tìm thấy sau khi các nhà nghiên cứu cướp phá lăng mộ của Tutankhamun vào năm 1922. (Ảnh: Zhihu)
Trên thực tế, các nhà khảo cổ Mỹ đã phát hiện ra một lọ mật ong trong một ngôi mộ kim tự tháp Ai Cập cổ đại vào năm 1913. Người ta xác định rằng lọ mật ong đã hơn 3.000 năm tuổi, điều đáng ngạc nhiên là mật ong trong lọ không hề bị hư hỏng và vẫn còn ăn được.
Mật ong này sền sệt dường như có độ ẩm cao, nhưng điều khiến người ta khó hiểu là tại sao nó đã được cất giữ hàng nghìn năm mà không bị hỏng?
Các nhà khoa học giải thích rằng, sự hư hỏng của thực phẩm thường liên quan đến sinh vật, đặc biệt là vi sinh vật. Khi các vi sinh vật sinh sôi trong thực phẩm, nó có thể khiến thực phẩm bị mốc, đổi màu, dính, bốc mùi… Khi các tình trạng này xảy ra, thực phẩm sẽ bị hư hỏng và không thể ăn được nữa. Nhưng nếu vô tình ăn phải, nó có thể dẫn đến các phản ứng bất lợi như tiêu chảy, thậm chí có thể đe dọa đến tính mạng.
Muốn bảo quản thực phẩm lâu ngày mà không bị hư hỏng thì điều quan trọng nhất là thực phẩm đó có chứa chất bảo quản hoặc bản thân thực phẩm đó đã có tác dụng tự bảo quản, có thể ức chế sự sinh sản của các vi sinh vật như nhiều đường, nhiều muối, tính axit mạnh, tính kiềm mạnh và các môi trường khác nhau sẽ ảnh hưởng lớn đến chất lượng cũng như thời gian bảo quản của thực phẩm.
Thời hạn sử dụng của một số loại thực phẩm có thể được kéo dài đáng kể bằng cách xử lý và bảo quản chúng bằng một lượng lớn đường hoặc muối - Thịt xông khói là sản phẩm của thịt lợn tươi được muối và sấy khô bằng muối.
Tuy nhiên, mặc dù hầu hết thực phẩm có thể được bảo quản trong thời gian dài bằng một số phương tiện nhưng điều này chỉ có thể đảm bảo rằng thực phẩm không bị hư hỏng, nếu bảo quản trong thời gian dài, mùi vị và chất lượng của thực phẩm thường sẽ giảm đi.
Có lẽ điều dũng cảm và mạo hiểm nhất mà những nhà thám hiểm đã làm trong cuộc hành trình của họ là nếm thử loại mật ong 3.000 năm tuổi và họ rất ngạc nhiên khi phát hiện ra rằng sau ngần ấy thời gian, nó vẫn tươi và ngọt ngào. (Ảnh: Tastingtable).
Có ba lý do tại sao mật ong có thể được bảo quản trong một thời gian dài:
Đầu tiên, độ ẩm của mật ong tự nhiên thường dưới 20% và thành phần chính của nó là các loại đường đơn giản như glucose và fructose. Mật ong là một dung dịch đường siêu bão hòa, sẽ kết tinh khi ở nhiệt độ thấp, chất kết tinh là glucose, phần không kết tinh chủ yếu là fructose. Đường có khả năng hút ẩm mạnh, áp suất thẩm thấu của dung dịch đường siêu bão hòa như mật ong cũng cao sẽ khiến dịch tế bào của vi sinh vật rò rỉ ra khỏi màng tế bào khiến vi sinh vật bị mất nước và chết.
Thứ hai, mật ong có giá trị axit cao và giá trị pH của nó nằm trong khoảng từ 3 đến 4,5. Trong môi trường pH này, nhiều vi sinh vật không thể phát triển và sinh sản, đồng thời nó cũng có thể ức chế sự hư hỏng của mật ong ở một mức độ nhất định. Ở đây cần lưu ý rằng vì mật ong có tính axit nên không nên bảo quản lâu trong kim loại hoặc nhựa kém chất lượng.
Thứ ba, bản thân mật ong tự nhiên có chứa một lượng chất kháng khuẩn nhất định "hydro peroxide", có thể ức chế sự phát triển và sinh sản của vi sinh vật.
Loại mật ong mà các nhà khảo cổ Mỹ phát hiện trong kim tự tháp Ai Cập cổ đại và được bảo quản hơn 3.000 năm vẫn không hề bị hư hỏng, ngoài việc bản thân mật ong có thể bảo quản được rất lâu, còn là do khí hậu địa phương tương đối thuận lợi - khô, mật ong trong lọ vẫn được cất trong mộ kín, giúp việc bảo quản mật ong được lâu dài dễ dàng hơn.
Tóm lại, khi bảo quản mật ong, tốt nhất bạn nên bảo quản thật kín ở nơi tối và mát, tránh tiếp xúc với nước, không để tiếp xúc với không khí ẩm. Ngoài ra, mật ong sợ nhất là men, nếu bị nhiễm men do bảo quản không đúng cách sẽ nhanh chóng lên men và hư hỏng.