Mọi người có thời gian nghỉ ngơi nhiều hơn, ít lao động chân tay nên giảm tiêu hao năng lượng song lại nạp năng lượng vào nhiều hơn.
Theo tiến sĩ Trần Đắc Phu, Cục trưởng Y tế Dự phòng, Bộ Y tế, những ngày Tết tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe nếu không biết cách duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, đặc biệt với những người mắc các bệnh mạn tính. Dịp Tết, mọi người có thời gian nghỉ ngơi nhiều hơn, thời gian làm việc, lao động chân tay giảm, do đó tiêu hao năng lượng ít hơn so với ngày thường. Tuy nhiên, việc cung cấp năng lượng thì ngược lại.
Các loại thực phẩm đặc trưng trong Tết có năng lượng rất cao, các món ăn có xu hướng nhiều đường, nhiều béo, nhiều đạm động vật từ thịt cá. Ngoài ra chế độ ăn ít rau xanh là thủ phạm gây tăng cân, gia tăng các bệnh mãn tính đặc biệt là tăng huyết áp, đái tháo đường...
Các loại thực phẩm đặc trưng trong Tết có năng lượng rất cao.
Dưới đây là một số lưu ý:
Bánh chưng
Bánh chưng là món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết nhưng cung cấp năng lượng rất lớn. Một miếng bánh chưng nhỏ 50 g cung cấp khoảng 150 kcal, bằng một lưng chén cơm. Mỗi ngày chỉ cần ăn 2-3 miếng thì năng lượng khẩu phần đã tăng lên đáng kể. Vì thế, người có nguy cơ hoặc đã thừa cân, béo phì cần hạn chế ăn bánh chưng.
Các món chiên xào
Các món chiên xào, đông lạnh, bơ, sữa, kem, bà nội trợ lưu ý cân đối và thay đổi cách chế biến để bữa ăn đa dạng, hấp dẫn. Tăng cường món ăn từ cá như cá hấp, cá om dưa, thay món xào, chiên bằng món hấp, luộc.
Thịt đông
Để giảm độ béo, bạn có thể ăn thịt đông với dưa chua, dưa hành, dưa cải muối phối hợp.
Thịt đông chế biến từ những nguyên liệu như chân giò, tai, bì của lợn hoặc gà, ngan... nhiều cholesterol xấu, chất đạm và chất béo khiến người ăn dễ ngán, tăng cân, béo phì. Trong thịt còn có nhiều mỡ trắng, không tốt cho người mỡ máu cao, rối loạn chuyển hóa. Trẻ em ít vận động ăn nhiều thịt đông cũng có nguy cơ cao béo phì, tăng cân.
Để giảm độ béo, bạn có thể ăn thịt đông với dưa chua, dưa hành, dưa cải muối phối hợp, giúp cơ thể tiêu hóa thịt dễ dàng hơn. Ăn kèm thêm những loại rau xanh để tăng cường vitamin cho cơ thể, hạn chế lượng đạm vào cơ thể. Khi ăn thịt đông với cơm nên ăn lượng vừa phải hoặc hạn chế ăn cùng. Ăn kèm thêm một số hoa quả sau bữa ăn để bổ sung chất xơ, vitamin...
Bánh, kẹo, nước ngọt
Việc sử dụng nhiều thực phẩm giàu đường như bánh, kẹo, nước ngọt... hoàn toàn không có lợi cho sức khỏe, nguy cơ tăng cân ở người thừa cân béo phì, tăng đường huyết ở người bệnh đái tháo đường...
Ở trẻ em, ăn nhiều bánh kẹo ngọt dễ thừa cân béo phì. Trẻ mất cảm giác ngon miệng nếu ăn gần bữa chính, một số trẻ bị rối loạn tiêu hóa có thể gây sụt cân, suy dinh dưỡng sau Tết.
Ăn nhiều rau, trái cây
Đây là nguồn vitamin chính, chứa nhiều chất xơ, là thực phẩm giúp cân đối khẩu phần thức ăn giàu đạm, béo trong những ngày Tết. Một người trưởng thành nên ăn ít nhất 5 suất rau và trái cây một ngày (mỗi suất tương đương 80 g) để giảm nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như bệnh tim, đột quỵ, béo phì...
Hạn chế rượu, bia
Trong mâm cỗ ngày Tết không thể thiếu rượu bia. Theo đó không nên uống quá hai đơn vị cồn mỗi ngày với nam, một đơn vị cồn mỗi ngày đối với nữ và không uống quá 5 ngày một tuần. Một đơn vị cồn tương đương khoảng 3/4 chai/lon bia 330 ml (5%) hoặc một cốc bia hơi 330 ml hay một ly rượu vang 100 ml (13,5%) hoặc một chén rượu mạnh 30 ml (40%).
Uống quá nhiều thì ảnh hưởng đến sức khỏe rất lớn, mất an toàn khi tham gia giao thông, còn có nguy cơ cao đối với các bệnh tim mạch, gút, tăng huyết áp, đái tháo đường...
Vì thế, mỗi gia đình cần duy trì đủ 3 bữa chính trong ngày, ăn uống đa dạng thực phẩm, đảm bảo đủ 4 nhóm thực phẩm và cân đối các chất dinh dưỡng trong mỗi bữa ăn, lựa chọn thực phẩm đảm bảo vệ sinh an toàn, tránh làm phát sinh các bệnh lý về đường tiêu hóa. Đồng thời, cần chú ý cung cấp đủ nước uống (>2 lít nước/ngày) để đảm bảo sự hấp thu, chuyển hóa và cơ thể không mệt mỏi vì thiếu nước.
Đối với người thừa cân béo phì, bị bệnh hoặc có nguy cơ bị các bệnh mạn tính liên quan đến dinh dưỡng như đái tháo đường, tăng huyết áp, tim mạch, gút... cần tuân thủ chế độ dinh dưỡng theo tư vấn của bác sĩ điều trị.