Hài cốt của Alexander Đại đế, nhà cầm quyền của đế quốc Hy Lạp cổ đại, từng được di chuyển nhiều lần trong lịch sử và hiện vẫn chưa tìm ra nơi an nghỉ cuối cùng.
Ở tuổi 32, Alexander Đại đế đã chinh phục vùng đất trải dài từ vùng Balkan đến Pakistan ngày nay, trở thành người đứng đầu của một trong những đế quốc lớn nhất thời cổ đại. Dù nổi tiếng và có những thành tựu ấn tượng, nơi an nghỉ cùng của ông đến nay vẫn còn là bí ẩn, Live Science hôm 9/4 đưa tin.
Tác phẩm điêu khắc Alexander Đại đế cưỡi ngựa Bucephalus ở Thessaloniki, thành phố cảng của Hy Lạp. (Ảnh: Paulshark).
Alexander Đại đế qua đời ở Babylon vào năm 323 trước Công nguyên. Không lâu sau, đế quốc của ông cũng sụp đổ khi các tướng lĩnh và quan lại tranh giành quyền điều khiển. Một trong những vị tướng của ông, Ptolemy, kiểm soát thi thể của Alexander Đại đế và đưa đến Memphis, Ai Cập, vào năm 321 trước Công nguyên, nhà Ai Cập học Chris Naunton viết trong cuốn sách "Searching for the Lost Tombs of Egypt" (Truy tìm những lăng mộ thất lạc của Ai Cập).
Các ghi chép lịch sử cho thấy thi thể của Alexander Đại đế có khả năng được lưu giữ ở Memphis (thành phố cổ nằm gần Cairo) cho đến khi xây xong lăng mộ ở Alexandria và chuyển hài cốt của ông đến. "Không rõ điều này xảy ra khi nào, nhưng có thể phải mất vài thập kỷ, Naunton cho biết. Theo ghi chép lịch sử, vào cuối thế kỷ 3 trước Công nguyên, một lăng mộ khác dành cho Alexander, gọi là "Sema" hoặc "Soma," được xây dựng ở Alexandria. Có vẻ đây là lăng mộ cuối cùng đặt hài cốt của Alexander Đại đế", Naunton viết.
Giới chuyên gia vẫn chưa rõ chính xác ngôi mộ cuối cùng này nằm ở đâu. Vị trí lăng mộ hiện nay có thể là dưới nước, theo nhà sử học Hy Lạp cổ đại Strabo. Tuy nhiên, cũng có khả năng lăng mộ nằm ở sâu hơn trong đất liền. Các chuyên gia không thể chắc chắn về điều này, theo Naunton.
"Các tài liệu cổ xưa cho chúng ta biết rằng lăng mộ của Alexander Đại đế nằm cạnh mộ của nhà Ptolemy trong quần thể cung điện ở Alexandria, nhưng vị trí chính xác thì không rõ", Andrew Erskine, giáo sư tại Đại học Edinburgh, nói.
Rất có thể người ta sẽ không tìm được mộ của Alexander Đại đế. "Có lẽ công trình không còn lại nhiều sau hàng thế kỷ bị con người và thiên nhiên tàn phá, thành phố hiện đại cũng đã bao phủ hoàn toàn thành phố cổ trước kia", Naunton nhận định.
Ông nói thêm, kể cả khi tìm thấy tàn tích của lăng mộ, có thể giới chuyên gia cũng không xác định được lăng mộ đó thực sự thuộc về Alexander Đại đế. Các văn bản lịch sử cung cấp rất ít thông tin về hình dạng lăng mộ và có thể cần một dòng chữ khắc để giúp nhận diện.
Dù vị trí lăng mộ cuối cùng của Alexander Đại đế vẫn chưa thể xác định, có một địa điểm và một cổ vật ngày nay vẫn tồn tại và có thể từng lưu giữ hài cốt ông. Đầu tiên là một công trình ở phía đông Alexandria gọi là lăng mộ Alabaster. Lăng mộ không có dòng chữ khắc nào nhưng kích thước khá lớn. Đây nhiều khả năng là nơi lưu giữ hài cốt Alexander Đại đế sau khi hài cốt được chuyển đến Alexandria lần đầu tiên. Lăng mộ tồn tại từ khoảng thế kỷ 3 trước Công nguyên và một số phần có thiết kế tương tự những mộ cổ khác ở Macedonia.
Một chiếc quách được chế tạo cho Nectanebo II, vị pharaoh phải chạy trốn khỏi Ai Cập vào khoảng năm 343 trước Công nguyên khi người Ba Tư xâm lược, cũng được cho là từng lưu giữ hài cốt Alexander Đại đế trong một thời gian, có thể sau khi hài cốt lần đầu tiên được đưa đến Memphis từ Babylon. Chiếc quách hiện nằm trong Bảo tàng Anh ở London.
Một số học giả tin rằng lăng mộ cuối cùng sẽ được phát hiện. Nhà nghiên cứu độc lập Andrew Chugg đã xác định được vài địa điểm tiềm năng ở Alexandria. Nhà khảo cổ Zahi Hawass, cựu bộ trưởng Bộ Cổ vật Ai Cập, cho rằng ngôi mộ nằm ở khu vực ngày nay là nghĩa trang Latin tại El-Shatby, Alexandria.