Sẽ là không quá lời khi cho rằng các chất chống ôxy hóa (CCCÔH) đang làm thế giới “đảo điên” bởi nhiều bài báo mô tả chúng như liệu pháp chữa bách bệnh. CCCÔH được cho có khả năng đánh bại ung thư, làm phai mờ nếp nhăn trên mặt và có thể là bí quyết giúp trường thọ. Chúng dường như có mặt khắp nơi. Mỹ phẩm dưỡng da có chứa CCCÔH, thực phẩm bổ sung được điều chế từ chúng, những bài viết về công nghệ chống lão hóa cũng đề cập đến những chất này… Nhằm giúp độc giả có cái nhìn đúng và đầy đủ hơn, báo Pravda (Sự thật) của Nga mới đây đã “giải phẫu” nhóm hóa chất “thời thượng” này.
Hãy bắt đầu với khí ôxy – “diễn viên chính” tham gia vào các phản ứng hóa học tạo ra năng lượng cho tất cả quá trình sinh học trong cơ thể. Là chất ôxy hóa mạnh, ôxy tạo ra quá trình ôxy hóa giải phóng sản phẩm phụ là các gốc tự do. Đây là những điện tử (electron) không còn gắn bó với nguyên tử. Một khi không còn “quây quần” bên nhân nguyên tử, các gốc tự do trở nên “lêu lổng” và bắt đầu “quậy phá”. Chúng xông vào các tế bào, sẵn sàng gây hại những ai cản lối. Hậu quả là mọi thứ đều xáo trộn và thậm chí gãy vỡ.
Nói một cách nôm na, các phân tử cấu thành tế bào trong cơ thể người là những công dân tuân thủ luật pháp và chí thú làm ăn. Ngược lại, các gốc tự do giống như băng nhóm tội phạm thích phá rối và đôi khi gây án mạng. May mắn là tình hình không trở nên quá tồi tệ bởi còn có cảnh sát, tức CCCÔH vốn có nhiệm vụ giám sát và nếu cần tóm gọn các gốc tự do để vô hiệu hóa chúng. Bối cảnh này chỉ diễn ra ở những cơ thể khỏe mạnh, có sức đề kháng tốt. Tuy
CCCÔH được chia thành 2 nhóm: CCCÔH nội sinh do cơ thể sản sinh (như các hormone sinh dục nữ, coenzyme Q, các men...), và CCCÔH ngoại sinh bắt nguồn từ thực phẩm (như vitamin C, selenium, flavonoid...). Sau đây là một số quan niệm về CCCÔH.
- Thực phẩm không phải là nguồn cung cấp tốt CCCÔH
Điều này còn tùy thuộc vào loại thực phẩm bạn dùng. Bạn sẽ không dung nạp đủ CCCÔH cho cơ thể nếu bạn là “mối ruột” của các cửa hàng thức ăn nhanh hoặc khoái thức ăn giàu protein. Nhưng không sao nếu chế độ ăn uống của bạn dồi dào rau củ và trái cây kết hợp mỗi ngày dùng một hoặc 2 ly rượu vang đỏ. Trái việt quất, nho, hạt nho, trà xanh, bạch quả, tỏi... có chứa nhiều CCCÔH.
- Không nên dùng CCCÔH dưới dạng bổ sung
CCCÔH dưới dạng bổ sung dinh dưỡng được khuyên dùng chỉ trong trường hợp bệnh kéo dài, nhiễm độc, phơi nhiễm bức xạ cực tím hoặc xạ trị. Vi chất bổ sung có hàm lượng CCCÔH cao được cho có lợi cho người lớn tuổi.
- Không nên dùng một loại chất chống ôxy hóa
CCCÔH phát huy hết tác dụng nếu có hai hoặc nhiều loại được dùng kết hợp cho cùng mục đích. CCCÔH bị ôxy hóa và “thụ động” sau khi chuyển từ dạng electron sang thể tự do. Để “năng động” trở lại, một chất chống ôxy hóa cần được hỗ trợ bởi một hoặc nhiều CCCÔH.
- Mỹ phẩm có hàm lượng CCCÔH càng cao, kết quả càng tốt
Công thức “càng nhiều, càng tốt” không đúng trong trường hợp này. CCCÔH trong kem thoa ban ngày có khả năng bảo vệ da trước những tác động có hại của môi trường. Tuy nhiên, CCCÔH trong kem dưỡng chỉ được dùng để bẫy gốc tự do khi hệ miễn dịch tự nhiên của da tổn hại do đi nắng quá nhiều.
- Mỹ phẩm chứa CCCÔH nên có thể ngăn quá trình lão hóa
Nhận định này càng được kiểm chứng thêm bởi chưa có nhiều bằng chứng thuyết phục chứng minh CCCÔH có đặc tính chống lão hóa. Tuy nhiên, hiện đã có đủ bằng chứng cho việc dùng CCCÔH để chữa lành các bệnh về da như khô rát, bỏng nhẹ... CCCÔH được cho là liệu pháp hiệu quả bảo vệ da khỏi ảnh hưởng của bức xạ cực tím.
- Không có sự khác biệt giữa CCCÔH tự nhiên và tổng hợp
Điều này hoàn toàn vô căn cứ. CCCÔH có nguồn gốc tự nhiên có thể bảo vệ cơ thể khỏi các gốc tự do hiệu quả hơn nhiều so với chất tổng hợp. Mặc dù các nhà khoa học bào chế được CCCÔH tổng hợp nhưng CCCÔH chiết xuất từ thực vật và dầu tự nhiên vẫn tốt nhất.
TUYẾT HỒNG