Chỉ sau 2 ngày tiêm thuốc, khả năng di chuyển của các tế bào ung thư đã bị hạn chế.
Đối với một bệnh nhân ung thư, bản thân khối u đầu tiên chưa thực sự đáng sợ. Phẫu thuật, hóa và xạ trị có thể tạm thời đánh bại ung thư và giúp họ sống thêm nhiều năm. Thế nhưng, một khi ung thư chuyển sang giai đoạn di căn, tỷ lệ sống sót của bệnh nhân sẽ cực kỳ thấp.
Tin vui là một nhóm các nhà khoa học Hoa Kỳ vừa tìm ra cách ngăn chặn quá trình ung thư di căn. Phương pháp đang được thử nghiệm trên chuột, liên quan đến chất chuyển hóa 20-HETE. Đó là một phân tử "phản bội cơ thể", cung cấp gần như mọi điều kiện cho ung thư di căn phát triển.
Khi ung thư chuyển sang giai đoạn di căn, tỷ lệ sống sót của bệnh nhân sẽ cực kỳ thấp.
Di căn là quá trình “đi tìm nơi ở mới” của tế bào ung thư. Thay vì ở yên trong khối u ban đầu, chúng bắt đầu theo đường mạch máu để “chiếm đóng” các cơ quan khác trong cơ thể. Ung thư di căn khiến các khối u mới mọc lên khắp nơi, phổ biến nhất là ở các hạch bạch huyết, xương, gan và não.
Điều trị ung thư di căn lời đánh đố với các bác sĩ. Bởi vậy, một hướng nghiên cứu quan trọng của ung thư học là làm sao dập tắt được quá trình này.
Để làm được điều đó, mới đây, một nhóm các nhà khoa học đến từ Đại học Augusta đã theo dõi một chất chuyển hóa có tên là 20-HETE trong cơ thể. Họ phát hiện chất chuyển hóa này hỗ trợ đắc lực các tế bào ung thư di căn.
Ngăn chặn điều đó, các nhà khoa học đã tiêm một loại thuốc ức chế 20-HETE vào những con chuột ung thư. Kết quả là chỉ sau 2 ngày, quá trình di căn của chúng bị chặn dần lại.
20-HETE là gì?
20-HETE (20-Hydroxyeicosatetraenoic acid) là một sản phẩm sau phân giải của axit béo. Trong cơ thể bình thường, 20-HETE thực hiện một số vai trò rất hữu ích, từ điều chỉnh lưu lượng máu vào các cơ quan tới vận chuyển natri và chất lỏng trong thận.
Ngoài ra, chất chuyển hóa này cũng giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng và các bệnh viêm nhiễm.
Thế nhưng, 20-HETE dường như cũng có mặt tối của nó. Tiến sĩ Thaiz F. Borin cho biết: 20-HETE hỗ trợ quá trình di căn như một “kẻ phản bội cơ thể”.
Cấu trúc phân tử của axit 20-Hydroxyeicosatetraenoic.
"Có những chức năng [của 20-HETE] là bình thường, và có chức năng liên quan đến ung thư. Một khi các khối u xâm nhập hệ thống của chúng ta, chúng sử dụng phân tử đó để chống lại cơ thể", tiến sĩ B.R. Achyut, đồng tác giả nghiên cứu giải thích.
Quá trình ung thư di căn bắt đầu khi chúng gửi một lượng lớn tế bào bất thường của khối u nguyên phát vào mạch máu. Phần lớn các tế bào này sẽ chết trên đường di chuyển. Nhưng dù chỉ một lượng nhỏ tế bào đặt chân được tới các “miền đất” mới, chúng cũng có khả năng phát triển thành một hoặc nhiều khối u thứ phát.
Ví dụ, khoảng 30% bệnh nhân ung thư vú có khối u di căn, thường mọc lên ở hạch bạch huyết, xương, não, phổi và gan. Các khối u mới này là khối u của tế bào ung thư vú, chứ không phải tế bào ở phổi, xương hoặc gan tự phát triển thành ung thư. Chẳng hạn, khối u ở phổi được gọi là ung thư vú di căn chứ không phải ung thư phổi.
Để có thể phát triển từ một vài tế bào thành cả một khối u mới, ung thư sẽ cần huy động một nguồn lực “địa phương”, ngay tại cơ quan chúng đặt chân đến. Và 20-HETE là yếu tố cung cấp cho ung thư hầu như tất cả mọi thứ nó cần, bao gồm việc xây dựng các mô và mạch máu bơm dinh dưỡng cho khối u mới.
Theo tiến sĩ Ali S. Arbab tại Trung tâm Ung thư Georgia, nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy 20-HETE làm nội ứng cho ung thư theo nhiều cách. Chất chuyển hóa này kích hoạt protein kinase, các yếu tố tăng trưởng kích thích tế bào phát triển về kích thước và tăng sinh. Trong khi, đó chính là những quá trình cốt yếu của bệnh ung thư.
Là một điều kiện tiên quyết cho sự phát triển, các khối u cũng cần tạo ra các mạch máu mới. Và 20-HETE có thể giúp đỡ trong vấn đề này. Với nguồn máu chứa dưỡng chất được cung cấp, tế bào ung thư có thể phân chia, lớn dần lên và tiếp tục lây lan.
Chặn đứng ung thư di căn
Tiến sĩ Arbab và nhóm của mình tại Đại học Augusta đã dành nhiều năm nghiên cứu về ung thư di căn và các quá trình đằng sau nó. Trong nghiên cứu gần đây nhất đăng trên tạp chí PLOS ONE, họ sử dụng một phân tử gọi là HET0016 để ức chế 20-HETE, không cho nó hỗ trợ quá trình ung thư hình thành khối u di căn.
20-HETE hỗ trợ quá trình hình thành mạch máu nuôi sống tế bào ung thư.
Để kiểm tra khả năng của HET0016, họ đã tiêm tế bào ung thư vào vú của những con chuột. Đợi đến khi ung thứ phát triển và bắt đầu di căn, các nhà khoa học tiêm thêm thêm HET0016 cho chúng.
Thuốc được tiêm 5 ngày một tuần và kéo dài trong 3 tuần liên tiếp. Kết quả được ghi nhận chỉ sau 2 ngày đầu, khả năng di chuyển của các tế bào ung thư bị hạn chế.
HET0016 cũng làm giảm lượng metalloproteinase trong phổi. Đó là loại enzym chuyên phá hủy cấu trúc protein, cho phép các tế bào ung thư thâm nhập cơ quan và hình thành mạch máu mới nuôi dưỡng chúng.
Tương tự, nhiều phân tử khác hỗ trợ tế bào ung thư cũng giảm nồng độ, ví dụ như các yếu tố tăng trưởng và các tế bào ức chế nguồn gốc tủy bào.
Mặc dù HET0016 chưa sẵn sàng để thử nghiệm trên người, nghiên cứu này đã chỉ ra 20-HETE sẽ là một mục tiêu nghiên cứu mới, nếu các nhà khoa học muốn tìm cách ngăn ngừa ung thư di căn. Ngoài ra, tiến sĩ Arbab cũng lưu ý đã có một số loại thuốc giá rẻ trên thị trường ức chế được chất chuyển hóa này. Điều đó khiến hướng nghiên cứu 20-HETE trở nên đầy hứa hẹn.