Colombia tiến hành giai đoạn đầu của chuyến thám hiểm dưới nước nhằm khám phá xác tàu chiến Tây Ban Nha chìm ở biển Caribe cách đây hơn 300 năm.
Xác tàu San José chìm dưới đáy biển Caribe. (Ảnh: Colombian Armada)
Được phát hiện vào năm 2015 ở vùng biển ngoài khơi thành phố cảng Cartegena bởi chính phủ Tây Ban Nha, tàu San José thường được mệnh danh là "Chén thánh". Con tàu 3 cột buồm trang bị 62 khẩu súng từng là soái hạm và thuyền chiến lớn nhất trong đội tàu của Tây Ban Nha. Tàu San José chở vàng bạc, ngọc lục bảo và nhiều hàng hóa quý hiếm trị giá khoảng 20 tỷ USD từ những khu mỏ ở Potosi, Peru. Trên đường di chuyển từ Panama tới Colombia, con tàu chìm cùng với 600 người trên boong vào ngày 8/6/1708 trong trận chiến với tàu Anh giữa Chiến tranh kế vị Tây Ban Nha.
Giai đoạn đầu tiên của chuyến thám hiểm tập trung vào chụp ảnh tàu bằng cảm biến từ xa không xâm lấn, theo Viện nhân chủng học và lịch sử Colombia (ICANH). Kết quả từ chuyến thám hiểm sơ bộ có thể mở đường cho nhiều đợt thám hiểm tiếp theo, bao gồm trục vớt tư liệu khảo cổ từ xác tàu. Ảnh chụp sẽ được sử dụng để xây dựng một bản kiểm kê về những phát hiện khảo cổ dưới đáy biển.
ICANH cũng tuyên bố địa điểm phát hiện xác tàu là "khu vực khảo cổ được bảo vệ" nhằm bảo tồn giá trị khoa học. Các nhà nghiên cứu cho biết họ đang lên kế hoạch sử dụng tàu dưới nước trang bị công nghệ định vị bằng âm thanh, cũng như phương tiện điều khiển từ xa với nhiều cảm biến và công cụ có thể hạ xuống độ sâu của xác tàu. "Chính phủ đang khám phá quá trình đắm của chiếc tàu chiến nhằm tìm hiểu lịch sử và văn hóa", Bộ trưởng Bộ Văn hóa Colombia Juan David Correa chia sẻ trong buổi họp báo hôm 22/5.
Phát hiện xác tàu San José rất quan trọng với Colombia do kho báu cổ vật có giá trị lịch sử và văn hóa trên tàu cũng như manh mối mà chúng có thể cung cấp về tình hình kinh tế, văn hóa và chính trị của châu Âu vào đầu thế kỷ 18. Tuy nhiên, xác tàu cũng dấy lên cuộc chiến pháp lý gay gắt. Colombia khẳng định họ phát hiện xác tàu San José đầu tiên vào năm 2015 với sự hỗ trợ của các nhà khoa học quốc tế. Nhưng một công ty trục vớt hàng hải của Mỹ tên Sea Search-Armada (SSA), trước đây gọi là Glocca Morra, tranh cãi họ mới là người phát hiện xác tàu sớm nhất đầu thập niên 1980.
SSA tiến hành cuộc chiến pháp lý với chính phủ Colombia ở Tòa án Trọng tài thường trực để giành quyền sở hữu 10 tỷ USD, bằng khoảng một nửa giá trị ước tính của kho báu trên tàu. Vụ đắm tàu San José và số hàng hóa đi kèm đã gây khó khăn tài chính cho nhiều thương nhân trên khắp châu Âu và châu Mỹ, theo báo cáo do SSA đưa ra.