Sạt lở đất xảy ra khi mặt đất trên sườn dốc trở nên không ổn định dẫn đến các khối đất, bùn và đá bắt đầu trượt xuống. Chúng có thể gây ra thiệt hại đáng kể và rất khó dự đoán.
Hầu hết các vụ lở đất là do các lực hoặc sự kiện tự nhiên gây ra, chẳng hạn như mưa lớn hay rung chuyển do động đất.
Tổng cục phòng chống thiên tai cho biết, dấu hiệu của sạt lở đất là mưa nhiều ngày, mưa lớn; mặt đất phồng lên, cây cối rung chuyển, âm thanh lạ trong lòng đất; xuất hiện vết nứt tường nhà, sườn đồi; cây cối nghiêng; nước sông suối chuyển màu đục…
Từ đó, Tổng cục phòng chống thiên tai chỉ ra các biện pháp phòng tránh sạt lở đất. Đó là, trồng cây, bảo vệ rừng để giảm thiểu nguy cơ sạt lở đất; hướng dẫn cho các thành viên trong gia đình, đặc biệt là trẻ em, người già, người khuyết tật những biện pháp phòng tránh cần thiết; theo dõi tin tức trên báo, đài và tivi về các đợt mưa lớn, kéo dài, nguy cơ sạt lở đất cao; chủ động quan sát các dấu hiệu sạt lở đất, kịp thời báo cáo chính quyền địa phương.
Đồng thời, gia cố nhà cửa, đập tạm, khơi thông dòng chảy trước mùa mưa lũ; chủ động chuẩn bị thức ăn, nước uống, thuốc và đồ sơ cứu y tế, đèn pin, cuốc, xẻng, cuộn dây…; tìm hiểu xem ở khu vực gần nhà mình từng xảy ra sạt lở đất chưa; không nên xây nhà ở khu vực đã từng xảy ra lũ quét, sạt lở đất; khu vực ven sông, suối, sườn dốc, gần mái dốc đường giao thông.
Một góc thành phố Hà Giang bị chìm trong biển nước sáng 10/6 (Ảnh: Trần Thanh).
Cần làm gì nếu bạn ở trong khu vực cảnh báo sạt lở, lũ quét?
Trong trường hợp bạn đang ở trong khu vực, địa phương có mưa lớn và cảnh báo lũ quét, sạt lở đất. Đầu tiên, bạn hãy tuân theo kế hoạch ứng phó hay sơ tán khẩn cấp tại địa phương.
Nếu bạn nghi ngờ mối nguy hiểm sạt lở đất sắp xảy ra, hãy cùng gia đình, bạn bè sơ tán ngay lập tức và thông báo cho những người xung quanh. Sau đó, bạn hãy liên hệ với chính quyền, lực lượng cảnh sát địa phương để nhận được sự hướng dẫn và giúp đỡ.
Bạn hãy chú ý lắng nghe những âm thanh bất thường trong khu vực, đó có thể là tín hiệu cho thấy các mảnh vụn đất đá đang chuyển động, chẳng hạn như tiếng cây gãy hoặc những tảng đá va vào nhau. Đây có thể là dấu hiệu của một vụ sạt lở sắp xảy ra.
Nếu bạn đang ở gần một dòng suối hoặc kênh, hãy chú ý đến bất kỳ sự gia tăng hoặc giảm đột ngột nào của dòng nước và nước có chuyển từ trong sang đục hay không.
Những thay đổi như vậy cho thấy có thể đang diễn ra hoạt động dòng mảnh vụn ở thượng nguồn và bạn cần di chuyển nhanh chóng ra khỏi khu vực đó.
Vết nứt mới xuất hiện trên tường, trần, gạch, hoặc nền. Bức tường ngoài, lề đường hoặc cầu thang không nguyên dạng. Hàng rào, tường chắn, cột điện, cây cối bị nghiêng hoặc di chuyển… Đây có thể là một vài dấu hiệu của một vụ sạt lở sắp xảy ra.
Đặc biệt, nếu đang lái xe trên những cung đường đèo khi trời mưa lớn, bạn phải thật cảnh giác, quan sát và chú ý mặt đường có bị sập, bùn, đá rơi và các dấu hiệu khác cho thấy có thể có các mảnh vụn trên rừng đang chảy xuống.
Để phòng tránh lũ quét, bạn tuyệt đối không đỗ xe dọc theo các nhánh sông, kênh, suối hoặc các tuyến đường thủy, cũng như tránh các khu vực dễ bị ngập lụt, đặc biệt là vùng trũng.
Ngay khi có cảnh báo lũ quét, bạn hãy di chuyển người và tài sản đến những nơi cao nhất có thể, tránh xa những khu vực đã bị ngập lụt và nơi dòng chảy di chuyển nhanh. Đồng thời, bạn cần liên tục theo dõi dự báo thời tiết, tin tức trên báo đài để cập nhật tình hình và có phương án xử lý an toàn.