Từ thành tựu y học đến vật liệu thân thiện môi trường, nấm đóng vai trò quan trọng cho sự sống trên Trái đất. Tuy nhiên, giáo sư Arturo Casadevall, chuyên gia về nấm học, cảnh báo về khả năng bùng phát đại dịch do nấm và kêu gọi thế giới cần nghiêm túc đối mặt với nguy cơ tiềm ẩn từ "kẻ thù giấu mặt" này.
Giáo sư Arturo Casadevall, chuyên gia về vi sinh vật học phân tử và miễn dịch học tại Trường Y tế Công cộng Bloomberg thuộc Đại học Johns Hopkins, đã dành bốn thập kỷ nghiên cứu về nấm, tìm hiểu khả năng duy trì và hủy diệt sự sống của chúng. Trong cuốn sách mới, Điều Gì Sẽ Xảy Ra Nếu Nấm Chiến Thắng?, ông đã phân tích cách con người có thể vượt qua mối đe dọa ngày càng tăng từ nấm. Mặc dù cho rằng một đại dịch nấm bùng phát như trong loạt phim "The Last of Us" là điều khó xảy ra, Giáo sư Casadevall khẳng định khả năng xuất hiện mầm bệnh nấm mới cực kỳ nguy hiểm trong tương lai. Candida auris, loại nấm bí ẩn xuất hiện lần đầu ở Nhật Bản năm 2007 và lan rộng khắp ba châu lục chỉ sau vài năm, là một ví dụ điển hình cho thấy biến đổi khí hậu có thể tạo điều kiện cho nấm “phá vỡ rào cản nhiệt”.
Trong tương lai, có khả năng xuất hiện mầm bệnh nguy hiểm từ nấm. (Ảnh minh họa).
Bên cạnh nguy cơ tiềm ẩn, nấm đóng vai trò không thể thiếu cho sự sống trên Trái đất, mang lại nhiều lợi ích cho con người. Nấm là nguyên liệu không thể thiếu trong sản xuất thực phẩm như rượu, bia và các sản phẩm lên men. Chúng cũng là nguồn gốc của nhiều loại thuốc đột phá như penicillin và statin. Ngày nay, nấm được ứng dụng rộng rãi trong các ngành công nghiệp, từ sản xuất da chay cho đến vật liệu xây dựng. Thậm chí, một số loại nấm còn được sử dụng để phân hủy nhựa, góp phần giải quyết vấn nạn ô nhiễm môi trường.
Tuy nhiên, Giáo sư Casadevall cũng cảnh báo về khả năng lợi dụng nấm cho mục đích xấu, chẳng hạn như vũ khí sinh học. "Bạn luôn phải cẩn trọng với việc biến đổi sinh vật cho mục đích xấu xa. Tôi không biết liệu điều đó có đang xảy ra hay không. Nhưng chắc chắn với một giới sinh vật đồ sộ, đa dạng và sở hữu nhiều loài mạnh mẽ, chúng ta phải cảnh giác trước nguy cơ bị các thế lực đen tối lợi dụng", ông chia sẻ.
Tìm kiếm phương pháp điều trị hiệu quả cho các bệnh nhiễm nấm là một thách thức lớn đối với giới khoa học. "Do nấm là họ hàng gần gũi nhất của chúng ta, rất khó tìm ra loại thuốc có thể tiêu diệt chúng mà không gây hại cho con người", Giáo sư Casadevall cho biết. Bên cạnh đó, rào cản kinh tế cũng là một vấn đề nan giải. Các công ty dược phẩm thường ưu tiên đầu tư vào những loại thuốc có nhu cầu cao và thị trường rộng lớn hơn, trong khi thuốc kháng nấm lại không đáp ứng được những tiêu chí này.
Giáo sư Casadevall cũng bày tỏ lo ngại về tình trạng ngày càng gia tăng các nghiên cứu khoa học giả mạo "do dữ liệu gian lận và khoa học cẩu thả". Ông khẳng định: "Tôi đã rất lo lắng trong một thời gian dài rằng khoa học đang không hoạt động tốt như nó vốn có. [...] Nếu khoa học không hoạt động, nó sẽ không mang lại cho nhân loại những công cụ cần thiết. Và nếu mọi người mất niềm tin vào chúng ta [các nhà khoa học], họ sẽ cắt giảm ngân sách, và sau đó, tất cả sẽ là một vòng xoáy đi xuống. Ít kinh phí hơn, ít nghiên cứu khoa học hơn, ít giải pháp hơn".