Hầu hết chúng ta chỉ nghe tới hầm ngầm trú ẩn của tổng thống Mỹ nhưng chưa biết rõ về nó.
Hầm ngầm trú ẩn của tổng thống Mỹ có tên gọi là Trung tâm Hoạt động Khẩn cấp của Tổng thống (PEOC) và nằm bên dưới Cánh Đông ở Nhà Trắng.
Được xây dựng vào đầu những năm 40 - thời điểm Mỹ đang tham gia Thế chiến II - bởi Tổng thống Mỹ Franklin Delano Roosevelt, PEOC là nơi trú ẩn an toàn và trung tâm liên lạc cho tổng thống Mỹ cùng những nhân tố quan trọng khác trong tình huống khẩn cấp.
Sơ đồ bố trí của PEOC vào đầu những năm 40. (Ảnh: Daily Mail).
Người kế nhiệm của ông Roosevelt - Harry Truman - đã mở rộng PEOC trong cuộc cải tạo lớn ở Nhà Trắng, bao gồm việc phá hủy hoàn toàn và mở rộng các cấu trúc.
PEOC hiếm khi được sử dụng bởi các đời tổng thống Mỹ sau thời ông Truman cho tới sự kiện khủng bố 11/9/2001 chấn động thế giới. Thời điểm đó, quan chức cấp cao thuộc chính quyền Tổng thống George W. Bush đã phải sử dụng tới PEOC vì lo ngại một máy bay bị không tặc tấn công có thể lao thẳng xuống Nhà Trắng.
Tổng thống Bush hôm đó không ở thủ đô Washington, D.C. nhưng Phó Tổng thống Dick Cheney, Đệ nhất phu nhân Laura Bush và các trợ lý cấp cao khác nhanh chóng được đưa tới hầm trú ẩn.
Trong cuốn hồi ký "Spoken from the Heart" (tạm dịch: Lời của trái tim) năm 2010, bà Laura Bush nhớ lại trải nghiệm khi được đưa xuống hầm trú ẩn PEOC.
"Tôi bị đẩy vào trong, bước xuống cầu thang và đi qua cánh cửa thép lớn trước khi nó được đóng lại, tạo ra một tiếng kêu lớn. Tôi đang ở một trong những đường hầm ngầm chưa hoàn thiện bên dưới Nhà Trắng dẫn tới PEOC, được xây cho Tổng thống Franklin Roosevelt trong Thế chiến II.
Chúng tôi đi dọc theo sàn gạch cũ của đường hầm ngầm với các đường ống treo trên trần nhà và chi chít các thiết bị cơ khí. PEOC được thiết kế để trở thành một trung tâm chỉ huy trong trường hợp khẩn cấp với ti vi, điện thoại và các phương tiện liên lạc", cựu Đệ nhất phu nhân Mỹ viết trong hồi ký.
Sau đó, bà Laura Bush cùng cả nhóm được đưa tới một phòng họp nhỏ có một chiếc bàn lớn.
Ảnh chụp Phó Tổng thống Dick Cheney, Đệ nhất phu nhân Laura Bush và vợ ông Cheney (từ trái sang phải) ở trong PEOC trong ngày 11/9/2001. (Ảnh: Flickr).
Các bức ảnh, do nhiếp ảnh gia chính thức của Nhà Trắng chụp lại thời điểm đó, cho thấy Phó Tổng thống Cheney, Đệ nhất phu nhân Laura Bush và các trợ lý cấp cao khác của chính phủ Mỹ như Cố vấn an ninh quốc gia Condoleezza Rice đang trao đổi với nhau vào ngày 11/9/2001.
Đây được cho là căn phòng mà Tổng thống Trump cùng gia đình ông được đưa tới hôm 29/5/2020.
Sau vụ việc, các quan chức dưới thời Tổng thống Bush kết luận PEOC khi đó chưa đủ điều kiện để cho phép tổng thống và các trợ lý của ông hoạt động hiệu quả trong trường hợp khẩn cấp.
Vì vậy Nhà Trắng bắt đầu một dự án khác nhằm xây dựng một hầm trú ẩn lớn hơn, được cho là cao 5 tầng dưới North Lawn - khu vực sân cỏ phía bắc Nhà Trắng.
"Sau vụ tấn công, các cố vấn an ninh quốc gia nhận thấy rằng PEOC chưa thực sự hiệu quả", Ronald Kessler, người viết cuốn sách về Nhà Trắng năm 2018, chia sẻ với tờ Washington Post.
Kessler nói thêm: "Trước đó, có ý kiến cho rằng nếu một cuộc tấn công hạt nhân, vũ khí sinh học hay phóng xạ xảy ra ở Mỹ, Tổng thống Mỹ, thành viên cấp cao của chính phủ và nhân viên Nhà Trắng sẽ được sơ tán tới một khu vực xa xôi ở bang Tây Virginia hay Pennsylvania.
Nhưng sau vụ tấn công 11/9, họ nhận ra rằng không thể rời khỏi Washington, D.C. bằng ô tô vì mọi ngả đường đều tắc nghẽn. Kể cả dùng tới trực thăng cũng mất thời gian. Trong bối cảnh đất nước bị tấn công, điều này sẽ vô cùng nguy hiểm.
Vì thế, các cố vấn an ninh Mỹ đưa ra kế hoạch để tạo ra một cơ sở tách biệt hoàn toàn dưới lòng đất - một hầm ngầm trú ẩn dưới North Lawn".
Năm 2010, Cơ quan Quản lý Dịch vụ Mỹ (GSA) thự hiện một dự án xây dựng lớn ngay bên ngoài khu vực Cánh Tây (West Wing) của Nhà Trắng.
Khi phóng viên hỏi về mục đích của việc xây dựng này, GSA giải thích là để thay thế cơ sở hạ tầng đã cũ tại Nhà Trắng.
Dự án xây dựng - chính thức là một sự nâng cấp các công trình hạ tầng kỹ thuật không phù hợp của Nhà Trắng - bắt đầu khởi công vào tháng 9/2010 với việc đào một hố lớn, nhiều tầng ở phía trước khu vực Cánh Tây, bao quanh đại lộ West Executive, con đường ngăn cách Nhà Trắng và tòa nhà văn phòng điều hành Eisenhower.
GSA đã cố gắng giữ bí mật việc xây dựng. Một hàng rào cao mọc lên, ngăn khu xây dựng khỏi tầm nhìn của người dân. Ngoài ra, GSA còn lưu lại thông tin về các xe tải di chuyển ra vào ở Nhà Trắng và chỉ đạo các nhà thầu phụ không được trao đổi thông tin với bất kỳ ai.
Sơ đồ hầm trú ẩn 5 tầng dưới Nhà Trắng. (Ảnh: The Sun).
Kessler cho biết: "Công trình mà GSA xây dựng chính là hầm trú ẩn 5 tầng với nguồn cung cấp không khí và thực phẩm riêng. Tuy nhiên, rất ít chi tiết được hé lộ về công trình này.
Nó được tách biệt hoàn toàn dưới lòng đất để nếu một vụ tấn công hạt nhân xảy ra, bức xạ cũng không thể xâm nhập vào hầm trú ẩn này, nơi có những bức tường bê tông cực dày".
Căn hầm trú ẩn này sẽ là một trung tâm chỉ huy và khu vực sinh sống của tổng thống Mỹ cùng các trợ lý cấp cao. Nó có đủ thực phẩm để duy trì trong nhiều tháng, trong khi nguồn cung cấp không khí là khép kín.
Theo Daily Mail, chi phí xây dựng của công trình này hết hơn 376 triệu USD thời điểm đó.
Ông Trump cùng một số trợ lý cấp cao đã thị sát PEOC ngay sau khi nhậm chức tại Nhà Trắng. (Ảnh: Mega Agency).
Nếu cần sơ tán gấp khỏi Nhà Trắng, ông Trump có thể lựa chọn ít nhất 2 đường hầm, một dẫn tới Ngân khố Mỹ và lối ra bí mật ở phố H, còn một dẫn tới South Lawn - khu vực sân cỏ phía nam Nhà Trắng, nơi ông Trump có thể nhanh chóng lên chiếc Marine One.