Đã bao giờ bạn tự hỏi tại sao lũ chó luôn tìm được đường về nhà dù cho bạn có thả chúng đi chơi cả ngày? Những con chó ở miền núi hoặc nông thôn có thể rong ruổi trên những cánh đồng cách nhà cả cây số. Những con chó trong thành phố tệ lắm cũng vẫn có thể thoải mái đi chơi trong phạm vi vài trăm mét đổ lại.
Trên thực tế, những con chó là một bậc thầy tìm đường không chỉ dựa vào khứu giác nhạy bén của chúng. Một nghiên cứu mới đăng trên tạp chí eLife cho biết chó còn có thể định vị phương hướng bằng cách cảm nhận từ trường Trái đất.
Giống như có sẵn trong người một chiếc la bàn kết nối với từ trường Trái đất mỗi khi cần, chó có thể tìm đường đi mà không cần hướng dẫn, phát hiện ra mục tiêu không khó khăn gì.
Chó là người bạn thân thiết nhất của con người, nhưng cho dù ai đó tưởng rằng những người bạn bốn chân này phụ thuộc rất nhiều vào chúng ta, thì thực tế chúng sở hữu một số năng lực mà con người chỉ có thể nằm mơ mới có.
Khứu giác của chúng nhạy hơn nhiều, thị giác của chúng có thể phát hiện ra một chuyển động nhỏ nhất, và đặc biệt nghiên cứu mới đây cho biết khi cần thiết chúng sẽ hòa nhịp với từ trường Trái đất theo cách đặc biệt để có thể tìm ra những đường tắt ngắn nhất khi du hành đường dài.
Ngay cả khi bạn thả con chó của mình vào một khu rừng lạ lần đầu tiên nó được đặt chân đến, chúng cũng có khả năng định vị để hướng về mục tiêu bằng cách hình dung ra những đường đi mới hiệu quả hơn những con đường nó đã biết. Khả năng cảm nhận phương hướng và địa điểm của chó dựa vào một chiếc la bàn có sẵn trong cơ thể chúng mà đến nay vẫn chưa được khoa học khám phá.
Nhóm nghiên cứu đã đưa các chú chó tham gia vào các chuyến đi trong rừng và theo dõi chúng bằng hệ thống định vị toàn cầu (GPS). Thông qua việc ghi lại các hành vi của chúng trong quá trình tự di chuyển, các nhà nghiên cứu đã tập hợp được 3 loại hành vi khám phá của chúng.
Những con chó quay trở về điểm xuất phát bằng đúng đường đi cũ được đưa vào nhóm “hành vi lối mòn”. Đây cũng là thói quen con người thường làm để có thể quay về một địa điểm mà không bị lạc.
Một hành vi khác mà các nhà nghiên cứu gọi là “hành vi trinh sát”, cho thấy chó có thể đi qua một khu rừng lạ chưa từng đến mà vẫn có thể quay về điểm xuất phát bằng con đường chúng tự vạch ra. Ngoài ra, họ còn nhận thấy những trường hợp chó kết hợp cả hai cách đi nói trên, tức là nhóm thứ ba gồm những con chó có tìm lại đường cũ nhưng sau đó tự tìm ra đường mới hiệu quả hơn để về đích.
Để thực hiện thí nghiệm này, nhóm nghiên cứu đã thuê 27 con chó săn và cho chúng đi tổng cộng 600 lượt trong rừng để xác định được khả năng tự tìm đường tốt nhất của chó. Họ cho biết khi tìm đường trở về nhà của chủ, một là chó đi theo đường cũ (hành vi lối mòn) hai là đi theo một con đường hoàn toàn mới (hành vi trinh sát).
Việc tìm đường về nhà trong khi trinh sát thường bắt đầu bằng một quãng đường ngắn khoảng 20 mét dọc theo trục địa từ Bắc – Nam, bất kể nhà của người chủ nằm ở hướng nào.
Chạy theo cách “la bàn chỉ dẫn” như vậy đã làm tăng đáng kể hiệu quả việc tìm đường về nhà. Cách đi như vậy có tác dụng làm cho bản đồ tư duy khớp với la bàn từ tính và thiết lập hướng đi cho động vật.