Các nhà nghiên cứu tìm thấy kinh đô thất lạc của vương quốc Sak Tz'I khi khai quật trang trại chăn nuôi gia súc.
Bản đồ sơ bộ khu vực khai quật. (Ảnh: IB Times).
Whittaker Schroder, nghiên cứu sinh ở Đại học Pennsylvania nghe kể về tấm bia đá cổ trong sân nông trại chăn nuôi gia súc khi lái xe quanh bang Chiapas ở đông nam Mexico năm 2014. Để xác nhận thông tin, Schroder và một người bạn ở Đại học Harvard là Jeffrey Dobereiner báo tin cho giáo sư nhân chủng học Charles Golden và nhà khảo cổ sinh vật học Andrew Scherer ở Đại học Brown. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu mất nhiều năm để xin cấp phép khai quật khu đất và đảm bảo chính phủ không tịch thu đất đai của chủ trang trại.
Công bố trên tạp chí Field Archaeology, nhóm nghiên cứu nhận định di chỉ khảo cổ trong sân trang trại Lacanja Tzeltal chính là kinh đô của vương quốc Sak Tz'I thành lập năm 750 trước Công nguyên. Tại khu vực, họ tìm thấy bằng chứng về khu chợ buôn bán hàng hóa, kim tự tháp rộng gần 14m và tàn tích của một số công trình nhiều khả năng là nơi ở của tầng lớp quý tộc.
Các nhà nghiên cứu cũng tìm thấy bằng chứng về một sân bóng và cung điện hoàng gia, cũng như các lăng mộ Maya có nhiều chữ khắc quan trọng. Họ cũng thu được hàng chục bức tượng tại đây, phần lớn đã xuống cấp. Đồ tạo tác được bảo quản tốt nhất là tấm bia hàng nghìn năm tuổi.
Là vương quốc tương đối khiêm nhường, bao quanh Sak Tz'I là những quốc gia hùng mạnh hơn. Theo Golden, có thể sự tồn tại của vương quốc Sak Tz'I giữa các nước mạnh không chỉ do sức mạnh quân sự mà cả nhờ chính sách hoà bình với láng giềng. Nhóm nghiên cứu đang lên kế hoạch trở lại khu vực vào tháng 6 năm nay để gia cố những công trình có nguy cơ sụp đổ, lập bản đồ thành phố cổ đại bằng công cụ tiên tiến và tìm kiếm thêm đồ tạo tác.