Khí hậu sa mạc cực kỳ khô hạn, nằm trên các vĩ độ nên nhiệt độ ở các vùng khác nhau rất lớn. Căn cứ vào vĩ độ, người ta chia ra thành sa mạc vĩ độ thấp và sa mạc vĩ độ vừa.
Sa mạc vĩ độ thấp còn gọi là sa mạc nóng, phân bố ở trong vùng áp cao nhiệt đới, gần đường hồi quy Nam Bắc như sa mạc Sahara Bắc Phi, sa mạc Ả Rập Tây Nam Á, sa mạc miền Trung Autralia.
Sa mạc vĩ độ vừa còn gọi là sa mạc lạnh, phân bố ở trong đất liền thuộc ôn đới như sa mạc miền Tân Cương, Nội Mông Trung Quốc và sa mạc thuộc Tây Nam Bắc Mỹ.
Cơn "bão cát" ở sa mạc Sahara (Ảnh: .thesahara) |
1. Mưa ít, khô hạn: Những sa mạc ở Trung Quốc phần lớn lượng mưa hàng năm chỉ dưới 50-100mm. Nơi ít nhất mưa không quá 10mm, như ở Nhược Khương phía Đông Nam sa mạc Takrama, Tháp khắc lạp mã chỉ mưa 16,9mm; còn ở huyện Tokason, tháp Khắc tốn chỉ mưa 5,9mm.
2. Lắm gió cát: Mỗi lần có gió bão, cát bay mù trời, cát trôi khắp nơi. Khi ngừng gió, từng lớp từng lớp cát ùn đống nhấp nhô thành những đồi cát, đồi cao nhất có thể hơn 400m.
3. Mùa đông lạnh giá, mùa hè rất nóng. Nhiệt độ chênh lệch trong năm và trong ngày rất cao. Sa mạc vùng Tây Bắc Trung Quốc nhiệt độ trung bình của tháng 1 đều -20 độ C, còn tháng 7 khoảng 50 độ C. Nhiệt độ chênh lệch ngày đêm còn cao hơn. Ở thung lũng Turfan (Thổ lỗ phiên), nhiệt độ ban ngày mùa hạ lên tới 82,3 độ C, còn ban đêm nhiệt độ xuống thấp dưới 0 độ C, chênh lệch hơn 80 độ C. Có thể nói rằng thay đổi nhiệt độ của khí hậu sa mạc là thay đổi lớn nhất trong các loại khí hậu.
Sống trong sa mạc chỉ có một số loài động vật, thực vật chịu hạn cao như: lạc đà, chuột cát, giun cát, xương rồng, một số loại cây bụi, táo dại. Nhưng thực vật hoang dại ở sa mạc cũng không phải là ít, theo thống kê chưa đầy đủ, ở Trung Quốc cũng đã có tới 1000 giống trong đó hơn 300 giống có thể dùng làm thuốc.