Thực phẩm chức năng ngày nay đã trở nên quen thuộc với người tiêu dùng. Tuy nhiên, chúng có lịch sử lâu đời, tồn tại từ hàng nghìn năm trước.
Theo định nghĩa của Bộ Y tế: “thực phẩm chức năng là thực phẩm dùng để hỗ trợ chức năng của cơ thể con người, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm bớt nguy cơ mắc bệnh, bao gồm thực phẩm bổ sung, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học”.
Ý tưởng về khả năng chữa bệnh của thực phẩm được Hippocrates, cha đẻ của y học phương Tây, nhắc đến qua câu “Hãy để thức ăn là thuốc cho bạn” vào năm 431 trước Công nguyên.
Khả năng chữa bệnh và tăng cường sức khỏe của các thực phẩm đã được con người biết đến từ lâu. (Ảnh: Nutra Ingredients).
Thổ dân Bắc Mỹ, người Ai Cập, Trung Quốc và Sumeria cung cấp cho chúng ta bằng chứng lịch sử cho thấy thức ăn có thể được dùng như thuốc để chữa và phòng bệnh. Hệ thống chữa bệnh Ayurveda của thổ dân da đỏ có từ cách đây 5.000 năm tuổi, sử dụng các thuộc tính của thực phẩm để trị liệu. Nhiều tài liệu cho thấy các dân tộc đã tận dụng khả năng điều trị của thực phẩm trong hàng nghìn năm, như dùng muối có i-ốt để chữa bướu cổ hay ăn cà rốt giúp sáng mắt.
Một trong những ví dụ điển hình của ngành công nghiệp thực phẩm chức năng với tác dụng cụ thể cho sức khỏe là vào cuối thập niên 60 của thế kỷ XX, một công ty ở Mỹ đã tạo ra loại sốt phết đồ ăn có lượng axit béo không no cao nhằm giảm lượng cholesterol trong máu. Các nhãn hàng khác cũng phát triển các loại sốt tương tự nhắm đến các bệnh nhân mắc chứng thừa cholesterol trong máu. Những sản phẩm này dần dần được người tiêu dùng ưa chuộng.
Thực phẩm chức năng hiện đại thực sự gây được sự chú ý ở Nhật từ những năm 1980. Trái với những loại thảo dược và gia vị tự nhiên được dùng làm thuốc theo phương pháp dân gian suốt nhiều thế kỷ khắp châu Á, ngành công nghiệp thực phẩm chức năng phát triển theo sự mở rộng và tiến bộ của công nghệ hiện đại.
Thực phẩm chức năng phát triển cùng sự tiến bộ của công nghệ và khoa học.
Nửa sau của thế kỷ XX, các quan điểm mới đáng chú ý trong khoa học dinh dưỡng đã khơi nguồn cho sự ra đời của nhiều loại đồ ăn và thức uống được khẳng định là tốt cho sức khỏe, dựa trên các bằng chứng khoa học.
Các nghiên cứu mới của các nhà khoa học thực phẩm cho thấy còn nhiều điều chúng ta chưa biết về ngành công nghiệp này so với vài thập kỷ trước. Cho tới gần đây, việc phân tích thức ăn mới chỉ dừng ở mùi vị và giá trị dinh dưỡng (mức carbohydrate, chất béo, protein, nước, vitamin và khoáng chất). Tuy nhiên, nhiều bằng chứng khoa học cho thấy thực phẩm còn nhiều hợp chất khác có tác dụng đặc biệt với sức khỏe.
Gần đây, các nghiên cứu về hiệu quả của thực phẩm chức năng ngày càng được thực hiện nhiều, và loại thực phẩm này đã trở thành một phần được công nhận và coi trọng trong việc bảo vệ sức khỏe con người. Doanh thu của thị trường thực phẩm chức năng toàn cầu đạt 142,1 tỷ USD vào năm 2011, và được dự đoán sẽ cán mốc 204,8 tỷ USD vào năm 2017.