Sau não, nhãn cầu là cơ quan phức tạp thứ hai trong cơ thể. Ước tính, đôi mắt con người xử lý 24 triệu hình ảnh khác nhau trong suốt cuộc đời, đảm nhận cho khoảng 85% kiến thức tổng thể. Vậy mắt sẽ ra sao nếu vật chủ chết hay khi 'mắt đóng lại'?
Giác mạc hiến tặng "thọ" được bao lâu?
Theo Hiệp hội Ngân hàng Mắt Hoa Kỳ (EBA), giác mạc có thể được cấy ghép trong tối đa 14 ngày sau khi người hiến tặng qua đời nhưng thực tế, hầu hết các ca cấy ghép diễn ra trong vòng một tuần. Còn theo Liên minh các nhà hiến tạng Mỹ (DA) thì thời gian chờ tối đa của tim và phổi từ 4 đến 6 giờ; gan từ 8 đến 12 giờ; thận từ 24 đến 36 giờ. Cho đến nay, còn nhiều điều chưa biết về "đôi mắt chết chóc" hoặc "ánh mắt vô hồn", trừ những người có trách nhiệm như nhân viên điều tra hiện trường vụ án có thể hiểu được đôi điều có liên quan nhưng tỷ lệ này cũng không nhiều.
Đôi mắt con người chứa đựng nhiều dữ liệu “sống” ngay cả khi tử vong - (Ảnh: Grunge)
Điều gì xảy ra sau khi "mắt đóng lại"?
Theo tạp chí y khoa Mỹ, The Healthy, sau nhiều năm nghiên cứu, tiến sĩ Judy Melinek, chuyên gia nghiên cứu bệnh học pháp y Mỹ, phát hiện thấy nhiều người chết khi mắt mở thì lòng trắng của mắt khô dần, chuyển sang màu xanh lam hoặc xám. Hiện tượng này được chuyên môn gọi là "tache noir". Nó là một phần không thể thiếu trong các cuộc điều tra của hội đồng pháp y. Hiện tượng đôi mắt xám xịt phát sinh vài giờ sau khi chết, hay "trống rỗng" giống như thây ma khiến người ta sợ. Khi ai đó chết với đôi mắt mở, nhãn cầu tiếp xúc với không khí khô, làm mất nước trong tròng đen và khiến mắt đổi màu ngay sau đó.
Hiệu ứng lớp phủ bắt đầu thiết lập chỉ sau vài giờ sau khi tắt thở. Giác mạc, lớp ngoài trong suốt của mắt, bị ô nhiễm bởi không khí khô và các mảnh vụn khi mí mắt nằm bất động. Trong vài giờ hay trong vài ngày sau, hiện tượng này tăng dần, khiến mắt ngày càng có màu xám mờ đục. Khi đủ thời gian, nhãn cầu bắt đầu lùi vào trong hộp sọ khi tất cả các phản xạ và lưu lượng máu đến mắt bị cắt đứt, do đó, xuất hiện tình trạng "hốc mắt trũng sâu". Nó giống như khi mất ngủ, đôi mắt như thể bị che khuất và chuyển sang màu thâm quầng.
Làm thế nào để xác định mắt đã chết?
Theo tạp chí nhãn khoa trực tuyến Mỹ, Review of Optometry (RoO), thực tế, có một loạt tiêu chí để xác định lý do dẫn đến cái chết bằng cách kiểm tra mắt của nạn nhân. Ví dụ, nghiên cứu mức độ mờ đục dần của giác mạc, hay nguyên nhân gây ra sự chuyển màu xám mờ, các nhà khoa học có thể xác định được thời gian người đó chết. Nếu đôi mắt chỉ hơi ngả màu, có thể là chỉ vài giờ kể từ khi chủ thể chết. Tuy nhiên, nếu không còn bất kỳ độ mờ nào, thì rất có thể chủ thể qua đời trước đó chừng vài ngày. Một phương pháp chính xác hơn là đo nồng độ kali tăng lên trong mắt của tử thi.
Về nguyên nhân cái chết, đôi mắt cũng cung cấp nhiều dữ liệu đáng tin cậy mà các bộ phận khác của giải phẫu không có. Ví dụ, ban xuất huyết là những vết vỡ mao mạch nhỏ li ti xuất hiện ở cả kết mạc lẫn mí mắt thì rất có thể nạn nhân bị bóp cổ. Vì vậy, nếu điều tra quan sát thấy một vài vết tích trong số này, thì rất có khả năng người đó đã bị sát hại bằng cách ép ngạt thở. "Chúng được gây ra bởi sự gia tăng áp suất thủy tĩnh trong các mao mạch. Ngoài ra, có nhiều dạng ngạt như bóp cổ hoặc ép ngực, hoặc cũng có thể do áp lực tích tụ do suy tim hoặc đột tử do tim", tiến sĩ Randy Hanzlik cho biết thêm.