Nhà bác học Alexandre Yersin (1863- 1943) là người phát hiện ra vi trùng dịch hạch, đồng thời là người điều chế thành công văc-xin phòng và điều trị các bệnh dịch hạch, bạch cầu, uốn ván, dịch tả...
Nhà bác học Alexandre Yersin (Ảnh: tidsskriftet) |
Khi ông qua đời, người dân địa phương đã đưa thi hài ông về an nghỉ trên đồi Núi Một, thuộc xã Suối Cát, huyện Diên Khánh. Quần thể di tích lưu niệm liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp của A. Yersin bao gồm: Phòng di tích lưu niệm và thư viện của A.Yersin tại Viện Pasteur Nha Trang; Chùa Linh Sơn thuộc xã Suối Cát, huyện Diên Khánh, nơi ông sống và làm việc suốt thời gian tại Trại thực nghiệm Suối Dầu; mộ phần A. Yersin nằm trên một ngọn đồi nhỏ cách đó không xa. Năm 1990, Bộ Văn hóa Thông tin đã xếp hạng quần thể di tích này là Di tích lịch sử cấp quốc gia.
Qua thời gian, phần mộ của A. Yersin đã bị xuống cấp. Tháng 6-2004, UBND tỉnh Khánh Hòa đã ra quyết định đầu tư Dự án tôn tạo khu di tích mộ bác sĩ A.Yersin. Chủ đầu tư của dự án này là Sở Văn hóa Thông tin Khánh Hòa, nguồn vốn đầu tư từ ngân sách của tỉnh và thực hiện trong năm 2005.
Sở VH-TT Khánh Hòa đã ký hợp đồng với Công ty cổ phần tư vấn kiến trúc đô thị Khánh Hòa lập dự án đầu tư xây dựng công trình. Nhưng khi đơn vị này tiến hành khảo sát, đo đạc, lập bản đồ địa hình toàn bộ khu di tích trên thì đã bị người của Viện Vacxin Nha Trang và Viện Pasteur Nha Trang ngăn cản. Đây là hai đơn vị đang cùng quản lý toàn bộ khu đất rộng xấp xỉ 150 ha phục vụ nghiên cứu khoa học, trong đó diện tích gần 6,7 ha nằm trong khu vực này là mộ phần của A.Yersin. Lý do hai đơn vị này đưa ra khi "không cho phép" là: "Chờ ý kiến chỉ đạo của cơ quan chủ quản là Bộ Y tế".
Sau nhiều lần như vậy, tháng 9-2005, UBND tỉnh Khánh Hòa đã có công văn 4144/UBND gửi Bộ Y tế, đề nghị Bộ chỉ đạo Viện Pasteur Nha Trang và Viện vacxin Nha Trang tạo điều kiện để các cơ quan chuyên môn của tỉnh Khánh Hòa thực hiện dự án tôn tạo nói trên. Thế nhưng từ đó đến nay, Bộ Y tế không hề có một động thái hợp tác nào, khiến dự án này đành phải "treo" ngay từ khi khởi động.
Ông Nguyễn Hữu Bài, Phó giám đốc Sở Văn hóa Thông tin Khánh Hòa cho biết: quần thể di tích A.Yersin luôn được nhiều du khách trong và ngoài nước tìm đến viếng thăm, tưởng niệm. Việc tôn tạo khu di tích mộ A. Yersin chỉ có mục đích bảo tồn tốt hơn di tích này, phục vụ tốt hơn cho công tác du lịch văn hóa, nhưng không hiểu lý do gì khiến Bộ Y tế và hai viện nói trên không mặn mà hợp tác? Đề nghị Bộ Y tế quan tâm đến vấn đề này.