Biến đổi khí hậu đã và đang làm tình trạng băng tan ở cực Bắc trở nên tồi tệ hơn. Đó cũng là nguyên nhân khiến mùa đông kéo dài và càng ngày càng khắc nghiệt.
Nghiên cứu mới đây của một nhóm các nhà khoa học từ Đại học Leed, Đại Học Hàn Châu và Đại Học Bắc Kinh đã cho thấy vòng xoáy cực Bắc đang xê dịch. Tiến trình này sẽ làm mùa đông khu vực bờ đông nước mỹ và một phần châu âu kéo dài hơn với nhiệt độ xuống rất thấp.
Vòng xoáy cực Bắc là khu vực mà không khí lạnh xoáy vòng quanh cực Bắc trong suốt mùa đông. Khi một phần của vòng xoáy này bị chia tách và vỡ ra từng mảnh thì những khối không khí lạnh này có thể gây ra những đợt lạnh bất chợt vào cuối mùa đông và đầu mùa xuân ở bán cầu Bắc.
Vòng xoáy cực Bắc nhìn từ vệ tinh.
Nhưng sự thật ít người biết rằng có sự tồn tại của hai vòng xoáy, một ở tầng bình lưu (độ cao 19,800m) và một ở tầng đối lưu (độ cao 5,500 – 9,100m). Các dự báo thời tiết chỉ tập trung vào vòng xoáy ở tầng đối lưu với tầm ảnh hưởng tới các thành phố ở vĩ độ trung bình như New York. Nghiên cứu mới đây tập trung vào vòng xoáy ở tầng bình lưu với tác động vào thời tiết sâu và rộng hơn rất nhiều.
Sau nhiều phân tích về dữ liệu thời tiết trong vòng 3 thập kỷ vừa qua thì nhóm nghiên cứu đã phát hiện vòng xoáy cực Bắc ở tầng bình lưu đang có xu hướng di chuyển về phía lục địa Châu Âu và đang yếu dần đi.
Khi vòng xoáy có xu hướng yếu đi thì mùa đông sẽ kéo dài và lạnh hơn.
Có vẻ như khí hậu sẽ ấm dần lên khi mà vòng xoáy yếu đi nhưng thực tế khi vòng xoáy suy yếu thì khối không khí lạnh của cực Bắc sẽ dễ dàng thoát ra và tràn xuống các khu vực lân cận. Khi mà vòng xoáy mạnh thì khối không khí lạnh bị giữ lại bên trong vòng xoáy giống như một bình chứa ở vùng cực.
Sự suy yếu của vòng xoáy cực Bắc đã được lưu ý và nghiên cứu vài năm qua nhưng nghiên cứu mới này đồng thời cho thấy sự di chuyển của vòng xoáy từ Bắc Mỹ sang lục địa Âu – Á trong tháng 2 hàng năm. Đây là nguyên nhân nhiệt độ xuống thấp ở Bờ Đông nước Mỹ.
Mô phỏng sự ảnh hưởng của vòng xoáy cực Bắc lên Bờ Đông.
"Biến đổi khí tượng rất phức tạp tuy nhiên nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự thay đổi này đã dẫn đến dòng không khí lạnh tràn qua bờ Đông vào tháng 3, dẫn đến nhiệt độ xuống thấp hơn bình thường", Jason Samenow đưa tin trên tờ Washington Post.
Mặc dù sự liên đới này vẫn còn rất mong manh nhưng vấn đề chính ở đây đó là mối quan hệ mà nhóm nghiên cứu đã tìm ra. Tuy nhiên lượng băng tan ở biển Bắc liên quan tới sự dịch chuyển của vòng xoáy là rất khó xác định.
Các nhà khoa học trong nhóm nghiên cứu đã thừa nhận rằng còn nhiều vấn đề chưa được làm rõ và cần phải nghiên cứu thêm nhưng giá trị lớn nhất được tìm thấy chính là mối quan hệ giữa lượng băng mất đi và sự thay đổi của vòng xoáy cực Bắc.
Nghiên cứu đã được xuất bản trên tạp chí Natural Climate Change.