Mũi là cơ quan đầu tiên của hệ hô hấp trên, có nhiệm vụ thực hiện các chức năng quan trọng như thở, ngửi, hắt hơi và lọc không khí.
Làm sạch không khí
Không khí chúng ta hít thở chứa nhiều chất như oxy, nitơ, bụi, ô nhiễm, chất gây dị ứng, vi khuẩn, khói thuốc. Cơ quan này có chức năng làm sạch các tạp chất, bụi bẩn, tránh viêm nhiễm nhờ các tế bào lông mao. Chúng có chức năng giữ các mảnh vụn xấu trong không khí, không để xâm nhập vào phổi.
Thời tiết khô, mũi làm ẩm không khí hít vào nhờ một đường dẫn khí nhiều lớp với ba bộ tua bin trên, giữa, dưới, giúp điều hòa thoát nước và độ ẩm.
Có ít nhất 14 dáng mũi
Nghiên cứu năm với gần 2.000 người tham gia của Trường Đại học Ben Gurion (Israel) đã xác định được 14 hình dạng mũi của con người. Theo các nhà khoa học, hình dáng mũi được quyết định bởi vị trí của xương mũi, sụn trên và dưới. Bất kỳ sự kết hợp nào của sự khác biệt ở ba khu vực này đều có thể tạo ra diện mạo khác, thậm chí có thể thay đổi nhiều hơn. Ngoài ra, hình dáng mũi cũng phụ thuộc nhiều vào sắc tộc.
Chứa nhiều chất nhầy
Mỗi ngày mũi sản sinh gần một lít chất nhầy. Một lượng nhỏ dịch nhầy tồn tại ở phần xoang và khoang mũi, phần lớn còn lại đều được nuốt và hòa tan ở dạ dày. Khi cơ thể mắc bệnh, mũi và xoang tiết ra lượng chất nhầy gần gấp đôi.
Mũi chứa các tế bào thần kinh phát hiện mùi. (Ảnh: Freepik).
Quyết định hương vị món ăn
Trong mũi có số lượng lớn các tế bào thần kinh phát hiện mùi nên tất cả cảm nhận trong vị giác đều liên quan đến khứu giác. Nhai cũng góp phần đưa không khí chứa mùi hương đến các dây thần kinh ở mũi và cổ họng, giúp gia tăng cảm giác hương vị của món ăn. Đó là lý do vì sao con người cảm thấy thức ăn trở nên vô vị khi khả năng ngửi mùi giảm.
Bên cạnh cho phép nếm thức ăn, các cơ quan thụ cảm khứu giác trong mũi còn phản xạ khi ngửi thấy mùi khói, mùi lạ và thực phẩm hỏng.
Chịu trách nhiệm tạo ra giọng nói
Thanh quản chứa dây thanh âm, chúng rung khi nói. Sự rung động này sau đó cộng hưởng qua mũi và các xoang khí để mang lại cho giọng nói có âm thanh đặc trưng. Do đó, hành động véo mũi có thể làm giọng nói thay đổi và trở nên rất cao. Giọng mũi mà chúng ta nghe thấy ở người cảm lạnh và dị ứng là do mũi tắc nghẽn, mất cộng hưởng hoặc gặp các vấn đề về cấu trúc ở mũi, cổ họng.
Mũi có liên kết với não
Khứu giác là giác quan duy nhất được kết nối trực tiếp với các vùng não hình thành trí nhớ (vùng hải mã) và xử lý cảm xúc và trí nhớ (vùng amygdala). Chức năng này cũng được kết nối với hệ thống limbic, gán cảm xúc cho các sự kiện trong quá khứ. Chúng ta thường có thói quen nhớ lại các ký ức cũ khi ngửi thấy một mùi hương thân quen nào đó.
Giúp nhận biết nửa kia
Mũi đóng vai trò quan trọng khi kết hợp với hệ thống khứu giác trong nhận thức về bản năng tình dục; giúp nhận biết mọi người khi ở gần họ với đặc tính như mùi nước hoa, mùi cơ thể và pheromone - chất được tiết ra từ cơ thể như tín hiệu hóa học giữa các cá thể cùng loài. Mất khứu giác có tương quan với giảm ham muốn tình dục.