Tuy khó tin nhưng nhiều câu chuyện thực tế cho thấy các loài động vật có những liên kết cảm xúc và tinh thần với con người. Và dưới đây là những phân tích của chuyên gia nghiên cứu cảm xúc Michael Jawer.
Câu chuyện tôi kể sau đây tuy khá lạ nhưng hoàn toàn có thật. Đó là về việc con khỉ nhồi bông của con gái tôi đã biến mất suốt 5 ngày sau khi con mèo Persephone nhà chúng tôi qua đời. Tôi cho rằng đó không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên và có lẽ có mối liên hệ nào đó giữa sự ra đi của Persephone với việc chú khỉ nhồi bông bị mất tích.
Sự thật là cả hai đều có một số đặc điểm chung như đều nhỏ, màu đen, và có lông; và con gái tôi rất yêu quý chúng.
Một trong số ít người mà tôi chia sẻ lại câu chuyện này tại thời điểm đó là bác sỹ thú y Michael Fox, tác giả của chuyên mục "The Animal Doctor". Tiến sỹ Fox đã liên hệ với khái niệm "empathosphere" của ông, được ông giải thích là "một trường cảm xúc vũ trụ có thể vượt qua cả không gian và thời gian". Nhiều câu chuyện có vẻ khá thần kỳ về những vật nuôi di chuyển qua những quãng đường dài để đoàn tụ với chủ của mình được Fox đưa vào khái niệm "empathosphere" cho thấy rằng các loài động vật có sự đồng cảm nhiều hơn con người và luôn sẵn sàng bộc lộ phần cảm xúc tự nhiên này hơn con người.
Tiến sỹ Fox tin rằng các loài động vật có vú khác cảm nhận mọi thứ mạnh mẽ hơn chúng ta và ngày càng đông các nhà nghiên cứu ủng hộ suy nghĩ này. Dường như các loài động vật có vú sở hữu một dạng nhận thức tinh khiết hơn với thực tế là những trải nghiệm của chúng không bị biến đổi thông qua ngôn ngữ, cùng với tất cả những suy nghĩ mà bản thân ngôn ngữ mang lại.
Các loài động vật có những liên kết cảm xúc vào tinh thần với con người. (Ảnh: mnn.com).
Trong khi loài vật dường như cảm nhận mọi thứ "trọn vẹn" (tất cả các cảm xúc phấn khích, sợ hãi, cảnh giác, tình cảm, hài lòng, chán nản, buồn phiền), thì con người chúng ta – ít nhất là người lớn – lại có khuynh hướng tự lý giải với bản thân cảm xúc của mình, hoặc giảm bớt chúng trong môi trường kinh doanh hoặc xã hội văn minh.
Tuy nhiên, khái niệm empathosphere cũng được giải thích bằng một thuật ngữ khác - Telesomatic được đưa ra bởi chuyên gia tâm thần Berthold Swartz (và được phổ biến bởi tác giả Larry Dossey). Nó đề cập một cách tự nhiên đến việc cảm thấy nỗi đau của một người thân ở xa trong khi không hề biết đến điều người đó đang chịu đựng.
Psychesphere là một khái niệm tương tự của Bernard Beitman, một chuyên gia tâm thần thuộc đại học Virginia. Ông quan niệm Psychesphere như "điều gì đó giống với bầu không khí của chúng ta – xung quanh chúng ta và liên tục vận động cùng với chúng ta. Chúng ta hít vào khí oxy và ni-tơ và hơi nước, và chúng ta thở ra khí CO2, ni-tơ và nhiều hơi nước hơn... các suy nghĩ và cảm xúc của chúng ta góp phần tạo nên Psychesphere và cũng bị nó ảnh hưởng".
Điều tôi cho rằng rất đáng chú ý về tình huống tương tự như những gì con gái tôi và gia đình tôi đã trải qua đó là sự kết nói mật thiết của chúng với các cảm giác – và không chỉ là những cảm giác bề nổi hoặc những cảm giác nhanh chóng qua đi mà đó là nhưng cảm giác sâu sắc hơn liên quan đến các mối liên kết giữa mọi người, hoặc mối liên kết giữa con người với vật nuôi.
Tiến sỹ Fox tin rằng các loài động vật có vú khác cảm nhận mọi thứ mạnh mẽ hơn chúng ta. (Ảnh: Pixabay).
Như Dossey cho thấy, các trường hợp telesomatic "hầu như luôn xảy ra giữa những người chia sẻ các mối liên kết đồng cảm, yêu thương – cha mẹ và con cái, vợ chồng, anh chị em, các cặp yêu nhau". Những trải nghiệm này phát sinh một cách hoàn toàn bất ngờ; nhưng khi chúng xảy ra, chúng thậm chí có thể tác động tới những người hay hoài nghi nhất.
Một ví dụ tương tự được đưa ra gần đây bởi tác giả Michael Shermer, trong đó thế giới quan của ông (được thể hiện trong những quyển sách như "Why people believe weird things" – tại sao mọi người đều tin vào những điều khác lạ) không có chỗ cho sự bất thường. Điều đã xảy ra với Shermer và cô dâu của ông quá kỳ lạ đến mức nó chỉ có thể xảy với tỷ lệ 1/ triệu hoặc có liên quan đến cảm xúc vô cùng sâu sắc.
Chuyện là ngay sau khi phát thệ lời thề trong đám cưới, Shermer và vợ mới cưới của mình – Jennifer cùng nhau đi dạo phía sau nhà để có chút thời gian riêng tư với nhau. Họ nghe thấy một bản tình ca đang văng vẳng trong không gian nhưng không rõ bài hát đấy được phát ra từ đâu. Sau đó họ phát hiện thấy bài hát được phát ra từ một chiếc radio được sản xuất từ những năm 1970 của người ông đã mất của Jennifer, người thân nhất đằng nội của cô trong thời gian trưởng thành ở Đức. Vào đúng ngày này, ngày cưới của cô, "từ một nơi cách gia đình, bạn bè 9.000km, Jennifer bỗng cảm thấy một cảm giác lạc lõng và cô đơn. Cô ước ông của cô có mặt trong đám cưới và đưa cô vào lễ đường". Điều kỳ lạ là chiếc radio cổ mà Shermer từng không thể sửa chữa này bỗng chốc phát ra âm thanh từ phía sau ngăn kéo bàn.
Ngay sau đám cưới, Shermer và vợ mới cưới nghe thấy một bản tình ca văng vẳng từ chiếc radio của người ông đã mất. (Ảnh minh họa).
Shermer viết: "sự kết hợp kỳ lạ của những sự kiện mang lại những cảm xúc sâu sắc này đã cho (Jennifer) những cảm giác khác lạ rằng ông cô đã ở đó và rằng bài nhạc đó chính là món quà cho thấy ông chấp nhận... Tôi phải thừa nhận rằng nó khiến tôi chấn động... tôi thích cảm nhận trải nghiệm đó hơn là việc giải thích". Cảm giác kinh ngạc là phản ứng nguyên thủy nhất có thể có trong tình huống như vậy. Đó chính xác là điều mà vợ tôi và tôi cảm thấy khi con thú nhồi bông của con gái tôi lại xuất hiện trên giường ngủ của cô bé. Cả hai trải nghiệm này đều mang lại những cảm giác sâu sắc và đó có lẽ không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên.
Hơn nữa, có căn cứ để nhận định rằng động vật đóng một vai trò lớn tương đương con người trong empathosphere hoặc psychesphere. Mọi động vật có vú đều tương tự về mặt cảm xúc – chúng ta có hệ thần kinh và sinh lý học cơ bản giống nhau. Các biến thể giữa chúng ta, như Darwin chỉ ra, chỉ khác biệt về mức độ chứ khhông phải về loại. Bởi vậy, nền sinh học sẽ chưa chính xác nếu giả thiết rằng chúng ta sở hữu một khả năng mà những sinh vật khác không có.