Các nhà thiên văn học khám phá ra hai thiên hà vô tuyến khổng lồ trong vũ trụ xa xôi dựa trên các quan sát từ Đài thiên văn MeerKAT.
Tên gọi "thiên hà vô tuyến" bắt nguồn từ việc chúng phóng ra các chùm ánh sáng vô tuyến khổng lồ, hay phản lực, thông qua sự tương tác giữa các hạt mang điện và từ trường của hố đen siêu khối lượng ở trung tâm. Những hệ thống loại này nếu đạt kích thước lớn gấp 22 lần đường kính của dải Ngân Hà trở lên được xếp vào một nhóm riêng, được gọi là các thiên hà vô tuyến khổng lồ.
Loại thiên hà này lớn hơn nhiều so với hầu hết các thiên hà khác nhưng không dễ phát hiện do cấu trúc rất mở rộng và ánh sáng mờ nhạt của chúng, cùng với những hạn chế về kính viễn vọng. Các nhà khoa học ước tính có tới hàng triệu thiên hà vô tuyến khổng lồ tồn tại trong vũ trụ nhưng đến nay mới chỉ có khoảng 800 hệ thống như vậy được biết đến.
Ánh sáng vô tuyến (phủ màu đỏ) phát ra từ hai thiên hà mega mới được phát hiện. (Ảnh: SARAO).
Hai thiên hà mới được quan sát thấy trên một vùng trời chỉ rộng gấp bốn lần diện tích của Mặt trăng tròn khi nhìn từ Trái đất. Tuy nhiên, chúng có bề ngang rộng tới 2 mega-parsec, tương đương khoảng 6,5 triệu năm ánh sáng hoặc 62 lần kích thước của dải Ngân Hà, và nằm cách chúng ta vài tỷ năm ánh sáng.
"Dựa trên những gì chúng ta đã biết về mật độ của các thiên hà vô tuyến khổng lồ trên bầu trời, cơ hội tìm thấy hai trong số chúng trong một vùng trời có kích thước nhỏ như vậy là cực kỳ hiếm, chỉ xấp xỉ 0,0003%", nhóm nghiên cứu nhấn mạnh.
Đài thiên văn MeerKAT được đưa vào hoạt động từ năm 2018, bao gồm 64 ăng-ten - mỗi chiếc có đường kính 13,5 m - nằm rải rác trong một khu vực hoang mạc rộng 9.000m2 ở phía tây nam Nam Phi. Đây là một trong những hệ thống kính viễn vọng nhạy nhất trên thế giới, cho phép phát hiện tín hiệu vô tuyến mờ nhạt phát ra từ các thiên hà xa xôi.
Khám phá mới sẽ cung cấp cho các nhà thiên văn học thêm manh mối về cách các thiên hà đã thay đổi và phát triển trong suốt lịch sử vũ trụ. Chi tiết nghiên cứu đã được xuất bản trong Thông báo hàng tháng của Hiệp hội Thiên văn Hoàng gia.