Theo một nghiên cứu mới với việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và số liệu thống kê, một bản thảo nổi tiếng của cuốn Kinh Thánh bằng tiếng Do Thái (Dead Sea Scroll, tạm dịch là Cuộn Sách Biển Chết) được viết không chỉ bởi một mà hai người.
Phân tích cho thấy, hai người ghi chép đã viết theo cách giống nhau đến mức không thể nhìn thấy sự khác biệt giữa hai người bằng mắt thường, một chi tiết cho thấy những người ghi chép có thể đã được đào tạo giống nhau, có thể tại một trường học hoặc trong một môi trường xã hội gần gũi.
"Đây chỉ là bước đầu tiên", điều tra viên chính của nghiên cứu Mladen Popović, giáo sư Kinh thánh tiếng Do Thái và đạo Do Thái cổ đại tại Đại học Groningen ở Hà Lan, cho biết: "Điều này sẽ mở ra những khả năng mới để nghiên cứu tất cả những người ghi chép đằng sau "cuộn sách biển Chết" và đưa chúng tôi vào một vị trí mới và có khả năng tốt hơn để hiểu về bộ sưu tập bản thảo".
"Cuộn sách biển Chết” lần đầu tiên được phát hiện vào cuối những năm 1940, khi một người chăn cừu trẻ đi tìm một con dê đi lạc đã tìm thấy một số bản thảo trong một hang động ở Qumran, thuộc Bờ Tây. Trong thập kỷ tiếp theo, các nhà nghiên cứu và người Bedouin địa phương đã tìm thấy hơn 900 bản thảo trong 11 hang động. Những bản viết tay này là những văn bản lâu đời nhất còn sót lại của Kinh thánh tiếng Do Thái, có niên đại từ thế kỷ thứ tư trước Công nguyên đến thế kỷ thứ hai sau công nguyên, nhưng không rõ ai hoặc thậm chí bao nhiêu người đã viết chúng, vì những người ghi chép không ký tên họ.
Bản thảo chép tay của "cuộn sách biển Chết" được trưng bày tại Hong Kong.
Điều đó không ngăn cản các học giả kinh thánh đoán xem có bao nhiêu người đã tham gia viết các bản thảo khác nhau của Dead Sea Scroll. Các nhà nghiên cứu sẽ cố gắng tìm ra đầu mối trong chữ viết tay, chẳng hạn như một đặc điểm rất cụ thể trong một bức thư sẽ xác định người ghi chép.
Popović, giám đốc Viện Qumran của Đại học Groningen và các đồng nghiệp của ông đã sử dụng một cách tiếp cận khác: AI và số liệu thống kê để điều tra Great Isaiah Scroll , một trong bảy bản thảo cuộn giấy ban đầu được tìm thấy bởi người chăn cừu Bedouin. Cuộn giấy được bảo quản tốt, có niên đại khoảng 125 trước công nguyên, dài 7,3m và cao 26cm và chứa 54 cột văn bản tiếng Do Thái.
Đặc biệt, một điểm đã lọt vào mắt của Popović; giữa các cột 27 và 28, có một khoảng ngắt nhỏ trong văn bản và một "trang" mới, nơi hai tờ đã được khâu lại với nhau. Các nhà nghiên cứu khác đã tranh luận về việc liệu cuộn giấy này được viết bởi một hay hai người ghi chép, và nhóm của Popović muốn xem liệu họ có thể giải được bí ẩn hay không.
Trên thực tế, nhóm nghiên cứu muốn xác định liệu những khác biệt nhỏ trong chữ viết có nên được coi là những biến thể bình thường trong chữ viết tay của một người ghi chép hay như những chữ viết tương tự của hai người ghi chép khác nhau hay không.
Các phương pháp của các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra sự khác biệt tinh tế và sắc thái trong chữ viết tay mà chúng ta không thể phân biệt chỉ bằng mắt thường, Popović cho biết. Ông nói, khám phá ra hai người hợp tác ghi chép trong Great Isaiah Scroll cho thấy rằng, những người ghi chép cổ đại đã làm việc theo nhóm.
Người xưa đã biết làm việc theo nhóm
Khi thiết kế thuật toán, các nhà nghiên cứu phải huấn luyện trí tuệ nhân tạo để phân biệt văn bản, hoặc mực, với nền - da động vật hoặc giấy cói. Sự khác biệt này, được gọi là binarization, được thiết kế bởi đồng nghiên cứu Maruf Dhali, một nghiên cứu sinh tiến sĩ tại khoa trí tuệ nhân tạo tại Đại học Groningen, người đã tạo ra một mạng thần kinh nhân tạo. Mạng lưới thần kinh này đã ghi lại những dấu vết mực ban đầu trên bản thảo, ngay cả khi những chữ cái cổ này được chuyển thành hình ảnh kỹ thuật số.
Nhà nghiên cứu cấp cao Lambert Schomaker, giáo sư khoa học máy tính và trí tuệ nhân tạo tại Đại học Groningen, cho biết: “Điều này rất quan trọng bởi vì các dấu vết mực cổ đại liên quan trực tiếp đến chuyển động cơ của một người và đặc trưng cho từng người”.
Phân tích mạng lưới thần kinh cho thấy 54 cột văn bản trong “Cuốn sách Isaiah vĩ đại” chia thành hai nhóm riêng biệt, có sự chuyển tiếp khoảng nửa chừng trong bản thảo. Trong phân tích thứ hai này, Schomaker đã xem xét các mảnh nhỏ, hoặc các phần của các chữ cái mà có thể chính xác, đặc biệt và nhiều thông tin hơn để tìm ra sự khác biệt đáng kể về hình dạng so với các ký tự đầy đủ.
Tiếp theo, nhóm thực hiện phân tích trực quan bằng cách tạo "bản đồ nhiệt". Những bản đồ này kết hợp tất cả các biến thể của một chữ cái nhất định, chẳng hạn như chữ cái Do Thái aleph (א), được tìm thấy trong cuộn giấy. Sau đó, họ tạo một phiên bản trung bình của bức thư từ 27 cột đầu tiên và một phiên bản khác từ 27 cột cuối cùng. Sau đó, họ so sánh các chữ cái được tính trung bình này và nhận thấy rằng họ có thể dễ dàng phát hiện ra sự khác biệt giữa hai chữ cái. Hơn nữa, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.
Popović và các đồng nghiệp của mình có kế hoạch điều tra khác, có thể tiết lộ nguồn gốc khác nhau hoặc đào tạo cho những người ghi chép khác nhau. Những phân tích này cũng có thể làm sáng tỏ các cộng đồng đã viết các “Cuốn sách biển Chết”. Điều này giúp hiểu rõ hơn về cái gọi là sự tiến hóa văn hóa của Kinh thánh tiếng Do Thái.
Nghiên cứu mới này được công bố trực tuyến ngày 21/4 trên tạp chí PLOS One.