Xác ướp một phụ nữ tuổi trung niên có niên đại từ thời Hy Lạp cổ đại được phát hiện trong quan tài bằng chì nằm trong quan tài bằng đá khác. Thông tin rõ ràng đầu tiên là xác ướp Hy Lạp có từ thời người Roman trị vị nơi đây.
Một nhóm nghiên cứu do Frank Rühli thuộc đại học Zurich chỉ đạo đã có thể chứng minh rằng nhiều loại nhựa thông khác nhau, dầu và gia vị đã được sử dụng để ướp thi thể từ năm 300 sau Công nguyên. Cùng với bộ xương, các phương pháp bảo tồn phần nào mô mềm trên thi thể. Phần lớn các mô đó cho đến thời điểm ngày nay rất dễ vỡ, mỏng và khô quắt lại, trong đó bao gồm lông mi, cơ tay, tóc và tế bào máu.
Lông mi màu nâu và các dấu vết của mô mềm khác trên hộp sọ của một xác ướp phụ nữ phát hiện thấy tại bắc Hy Lạp với niên đại vào năm 300 sau Công nguyên. (Ảnh: C. Papageorgopoulou) |
Trả lời LiveScience Rühli nói rằng đây là “một phát hiện độc nhất vô nhị với điều kiện không gian và thời gian như thế này”.
Thi thể được phủ bằng lớp vải lụa tím thêu chỉ vàng, điều này chỉ ra rằng người phụ nữ có lẽ thuộc tầng lớp cao quý trong xã hội. Xương của người nữ cho thấy bà ở vào độ tuổi 50 đến 60. Phát hiện sẽ được trình bày chi tiết trên số ra sắp tới của tờ Journal of Archaeological Science.
Xác ướp hiện được cất giữ tại Bảo tàng khảo cổ Thessaloniki, Hy Lạp.
Nhựa thơm, chất béo và nhựa thông
Quan tài được mở nắp lần đầu tiên vào năm 1962 trong chuyến khai quật tại Bắc Hy Lạp bên rìa phía đông nghĩa trang Thessaloniki trước đây được sử dụng làm nơi chôn cất và thực hiện các hoạt động lễ nghi từ thời kỳ Hellenistic đến Byzantine.
Bên cạnh việc phân tích hiển vi và nhân chủng học, người ta cũng tiến hành kiểm tra ảnh hiển vi điện tử và ghi phổ khối lượng, ghi sắc khí đối với những phần còn sót lại. Các biện pháp trên cho thấy sự hiện diện của các chất khác nhau dùng cho việc ướp xác bao gồm nhựa thơm, chất béo và nhựa thông. Cỗ quan tài bằng chì bao bọc xác ướp có lẽ cũng góp phần vào việc bảo quản mặc dù các nhà nghiên cứu vẫn không chắc chắn liệu sự việc này có chủ ý và có hiệu quả hay không.
Cỗ quan tài được chế tạo đặc biệt cho người chết. Thi thể với vóc người rộng khoảng 63 inch, cao 5 fit, dày 3 inch nằm trên tấm đệm gỗ bên trong quan tài và được bọc bằng băng len cũng như bông.
Bài viết về thi thể
Các bài viết của các tác giả Homer, Herodotus và Pliny cho thấy Hy Lạp cổ đại bao bọc người chết bằng đồ tang lễ bao gồm một sợi thừng dài đến mắt cá chân. Thi thể cũng được rửa sạch bằng nước và rượu vang rồi được xử lý bằng dầu oliu. Nhưng theo các nhà nghiên cứu, bằng chứng trực tiếp về công việc ướp xác cũng như các chất có mùi thơm hòa trộn trong dầu vẫn chưa rõ ràng cho lắm.
Tàn dư của các mô mềm màu đen trên đốt sống thắt lưng của xác ướp phụ nữ tại bắc Hy Lạp có niên đại từ năm 300 sau Công nguyên. (Ảnh: C. Papageorgopoulou) |
Cộng sự Christina Papageorgopoulou trong nhóm của Rühli thuộc đại học Zurich cho biết: “Trước đây chưa hề có bằng chứng nào cho thấy các chất dùng để ướp xác kể trên lại xuất hiện ở Hy Lạp vào thời kì đó”. Bà là người thực hiện phần lớn công việc phân tích cũng như khởi xướng nghiên cứu về xác ướp sau khi phát hiện ra quan tài 2 năm trước. “Cho đến bây giờ, chỉ có các nguồn văn tự lịch sử mới cho thấy rằng đế chế Hy Lạp Roman lựa chọn một số người để ướp xác”.
Ví dụ, người ta ướp xác Alexander Đại Đế trong sáp ong, Papageorgopoulou cùng các cộng sự viết.
Nghiên cứu là một phần trong Dự án xác ướp Thụy Sĩ với mục tiêu thu thập thông tin về sự sống và cái chết, cũng như ác hình thức biến đổi sau khi chết (ví dụ như quy trình ướp xác) của các xác ướp lịch sử bằng cách áp dụng những phương thức không hủy hoại mô. Dự án xác ướp Thụy Sĩ được Quỹ khoa học quốc gia Thụy Sĩ và Quỹ nghiên cứu, đại học Zurich tài trợ.