Những người Mesoamerica đã chế tạo ra nhiều loại cao su với những đặc tính khác nhau từ cách đây hơn 3.000 năm, trước khi Charles Goodyear ngẫu nhiên phát hiện ra hiện tượng lưu hóa cao su vào giữa thế kỷ XIX.
Một quả bóng làm từ nhựa cây của người Olmec. Ảnh: NatGeo.
Những nghiên cứu mới nhất của các nhà khoa học thuộc Học viện Công nghệ Massachusetts (MIT) cho thấy, người Aztec, Olmec và Maya thuộc khu vực văn minh Mesoamerica cổ đại đã biết cách tạo ra các sản phẩm cao su từ nhựa thiên nhiên được tìm thấy trong một số loại cây.
Những người thợ làm cao su cổ đại thu hoạch nhựa từ các cây cao su rồi trộn nó với nước ép từ cây bìm bìm, thành phần giúp cho nhựa cứng bớt giòn hơn để tạo nên các sản phẩm cao su.
Thông qua nghiên cứu, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, bằng việc thay đổi các tỉ lệ của hai thành phần này người ta đã tạo ra nhiều loại cao su có đặc tính khác nhau. Trong đó, một số loại cao su có tính đàn hồi rất cao có thể đã được dùng để tạo ra những quả bóng trong các trận bóng đá của người Mesoamerica.
Theo những ghi chép của người Maya cổ đại, các trận thi đấu bóng đá của họ thường mang ý nghĩa tôn giáo – cầu phúc và trừ tà. Người Maya kết thúc các trận đấu của mình bằng một nghi lễ hiến tế mà bên thua sẽ bị chặt đầu.
Thay đổi tỉ lệ các thành phần còn có thể tạo ra những loại cao su rất bền. Theo các nhà khoa học, đây có thể là vật liệu để tạo nên những chiếc dép xăng-đan bằng cao su của người Aztec mà các nhà thám hiểm Tây Ban Nha từng nhắc tới trong các ghi chép của mình.
Các cây bìm bìm thường mọc ở bên cạnh cây cao su. Và ở một số nền văn hóa thuộc khu vực Mesoamerican, cả hai loại cây này đều được coi là những loại cây thần thánh. Chẳng hạn, do cây bìm bìm có thể tạo ra ảo giác cho con người, vì vậy chúng được sử dụng trong các nghi lễ tôn giáo.
Để có những bằng chứng chắc chắn cho kết luận của mình, Michael Tarkanian, chuyên gia thuộc Trung tâm nghiên cứu Vật liệu Nhân chủng học và Khảo cổ học thuộc Học viện MIT và các đồng sự của mình đã lấy nguyên liệu từ những cây cao su mọc và hoa bìm bìm mọc ở Mexico rồi đem về phòng thí nghiệm và chế tạo cao su theo cách của người Mesoamerica cổ đại.
Tarkanian cho rằng, việc nền văn minh Aztec, Maya hay các nền văn minh khác đã có thể tạo nên các loại cao su tính năng cao hoàn toàn không khiến người ta ngạc nhiên.
Mặc dù luôn bị coi là tộc người nguyên thủy, dã man nhưng những người Aztec lại có tinh thần khám phá khoa học rất cao. Những thí nghiệm mà họ từng tiến hành trong lĩnh vực luyện kim và nhiều lĩnh vực đã chứng tỏ điều này.
"Khoa học, kỹ thuật và sự phát triển các kỹ năng nghề đã giúp họ cố gắng kết hợp các thành phần khác nhau để tạo ra cao su”, Tarkanian nói.
Sau khi những nguyên liệu này được trộn với nhau, cần khoảng 10 phút để cao su hình thành và thêm 5 phút nữa để chúng cứng lại. Như vậy, những người thợ sản xuất cao su thời cổ đại chỉ có khoảng vài phút để tạo nên hình dạng cuối cùng của sản phẩm.
Trong phòng thí nghiệm, Tarkanian và đồng sự của mình chủ yếu chế tạo những miếng cao su theo công thức của người Mesoamerica, tuy nhiên họ cũng đã làm một vài quả bóng. “Vào cuối học kỳ, chúng tôi đã chơi một trận bóng theo kiểu của người Mesoamerica. Đội thua đã bị chặt đầu”, Tarkanian nói đùa.
Kết quả của chương trình nghiên cứu này sẽ được đăng tải trên tạp chí “Latin American Antiquity" số ra tháng tới.
Nguồn: National Geographic