Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Quần thể kiến trúc Mahabalipuram của Ấn Độ là Di sản văn hóa thế giới năm 1984.
Quần thể kiến trúc Mahabalipuram - Di sản văn hóa thế giới tại Ấn Độ
Quần thể kiến trúc Mahabalipuram gồm nhiều công trình kiến trúc khác nhau được xây dựng dưới triều đại vua Pallava trong thời gian từ thế kỷ thứ 7 đến thế kỷ thứ 8. Quần thể kiến trúc Mahabalipuram chạy dọc theo bờ biển Coromandel với những công trình chính gồm: đền Rathas; khu bảo tồn hang động Madapas; bức phù điêu khổng lồ; đền thờ của Rivage; ngoài ra còn có hàng ngàn tác phẩm điêu khắc khác.
Quần thể kiến trúc Mahabalipuram là một đại diện quan trọng và là minh chứng cho thời kỳ thịnh vượng của triều đại Pallava – một vương triều nằm ở phía Đông Nam của Ấn Độ. Trước đây, Mahabalipuram là một bến cảnh của Ấn Độ, vào thời kỳ hưng thịnh, bến càng này là nơi giao thương buôn bán giữa thương lái Ấn Độ và các đất nước khác ở Đông Nam Á như vương quốc Khmer (Campuchia), vương quốc Shrivijaya (Malaysia) và các đế chế Champa (An Nam). Những thế kỷ sau đó, mặc dù đã qua thời kỳ hưng thịnh, Quần thể kiến trúc Mahabalipuram vẫn nổi tiếng bởi bến cảng Mahabalipuram và những đền thờ của đạo Bà La Môn.
Các di tích chính ở quần thể kiến trúc Mahabalipuram gồm:
Đền thờ Rathas: đền Rathas có hình dáng giống xe ngựa, đây là một công trình được xây dựng bằng đá nguyên khối và nối lại với nhau bằng cát. Đền Rathas nổi tiếng nhất vào thời đại Naharasimhavarman Mamalla (từ năm 630 đến năm 68), lúc này Mahabalipuram là một thành phố lớn của Ấn Độ.
Khu bảo tồn Mandapas (khu bảo tồn hang động): đây là những hang đá mô hình được dựng để chứa đựng những bức phù điêu của các triều đại. Những bức phù điêu này chủ yếu có nội dung về các vị thần Vishnu, Pandavas và Krisha. Mặc dù có đến hàng nghìn bức phù điêu song bức phù điêu giá trị nhất phải kể đến bức phù điêu mô tả thần Durga, bức phù điều này diễn tả cảnh tượng thần Dugra giết con quỷ đầu trâu Mahishsura. Có thể nói đây là một trong những kiệt tác của nghệ thuật tạo hình Ấn Độ.
Các tác phẩm điêu khắc trên kiến trúc tại Mahabalipuram, Ấn Độ
Bức phù điêu khổng lồ được xây dựng theo hình tượng thần Shiva, thần của vùng sông Hằng và tôn giáo Ấn Độ. Theo truyền thuyết kể lại vua Baghirata đã xin trời đất ban cho dòng sông để người dân bớt khổ cực và hạn hán. Lời cầu nguyện của vua Baghirata đã thấu đến trời xanh và thần Shiva đã được lệnh tạo ra con sông Hằng để làm nguồn nước nuôi dưỡng dân chúng. Bức phù điêu này sau đó được dựng lên để tỏ lòng biết ơn thần Shiva.
Đền thờ của Rivage cũng giống như nhiều ngôi đến khác ở Ấn Độ đều được xây dựng từ đá. Đền thờ của Rivage được xây dựng dưới thời vua Rajasimha Narasimavarmn II ( 695 -722). Đền có nhiều tháp và hàng ngàn tác phẩm điêu khắc với chủ đề chính là thần Shiva.
Một vẻ đẹp kiến trúc khác không thể không nhắc đến đó là đền thờ Shore, trên nền biển xanh sâu của đại dương đền Shore đứng sừng sững với một vẻ đẹp tráng lễ và lộng lẫy. Đền thờ Shore cũng là một trong những công trình kiến trúc đỉnh cao của của Ấn Độ. Hiện nay đến thờ này đang bị đe dọa bởi sự xói mòn từ nước biển, các tác phẩm điêu khắc ở đây ngày càng mất nét và trở nên không rõ ràng.
Quần thể kiến trúc Mahabalipuram nhận được nhiều sự quan tâm của Chính phủ Ấn Độ sau hơn 40 năm khu vực này bị bỏ ngỏ. Một đề án quy hoạch tổng thể quần thể kiến trúc Mahabalipuram đã được Bộ Văn hóa và Du lịch đệ trình lên Chính phủ vào năm 2003. Những công việc dọn dẹp, nhặt rác ở quanh khu vực di sản cũng thường xuyên được thực hiện. Chính phủ đã cho xây dựng một hàng rào xung quanh khu di tích, cương quyết dẹp nạn bán hàng rong, lấn chiếm. Bên cạnh đó, Chính phủ còn kêu gọi các tổ chức tài trợ đề thăp đèn chiếu sáng toàn bộ khu di tích vào buổi tối. Hiện nay, Chính phủ Ấn Độ đang có một kế hoạch đầy tham vọng là xây dựng một con đường từ phía sau đền Shore chạy vòng quanh khu di tích để thuận tiện cho du khách thăm quan và phát triển du lịch.