Sự kỳ diệu của xúc giác

Sẽ ra sao nếu con người không thể cảm nhận được hơi nóng của nước sôi hay lối đi lên một cầu thang mù mịt... Cuộc sống hẳn sẽ khó khăn hơn nếu thiếu đi xúc giác.

Massage giúp tăng cường sức miễn dịch. (Ảnh: marthastewart/VNE)

Thử tưởng tượng một đứa trẻ lọt lòng không được bồng bế; đến tuổi đi học không được thầy cô cầm tay uốn nắn; lúc đi làm thì không được bạn bè đồng nghiệp thân tình vỗ vai, bắt tay và đến tuổi yêu đương thì không người thương âu yếm, ve vuốt... Cuộc sống của người ấy mới thật bi thảm!

Tất cả những cử chỉ trên đều thuộc chức năng xúc giác - giác quan vô cùng quan trọng song đôi khi không được đánh giá đúng mức.

Xúc giác là giác quan đầu tiên phát triển của một bào thai. Xúc giác hoạt động liên tục và thường trực nhận thức thế giới xung quanh, trong khi thị giác - vốn được coi trọng hơn - cũng có ít nhất 1/3 thời gian trong ngày được nghỉ ngơi khi ngủ.

Định hình trí nhớ và sức khỏe

Tiến sĩ Saul Schanberg, Đại học Duke (Mỹ) đã tìm hiểu vai trò của xúc giác trên chuột sơ sinh, bằng cách tách chúng ra khỏi mẹ chừng 45 phút ngay sau khi chào đời. Kết quả cho thấy số chuột này trải qua những biến đổi sinh học quan trọng. Hoóc môn tăng trưởng và loại men thiết yếu trong cơ thể tụt hẳn xuống và chỉ trở lại bình thường khi mẹ được trả về. Rõ ràng là thiếu sự tiếp xúc qua động tác liến của chuột mẹ đã làm nảy sinh những biến đổi này.

Trong một nghiên cứu khác trên trẻ sinh non, nhà tâm lý học Tiffany Field, Viện nghiên cứu xúc giác, Đại học Miami (Mỹ) cũng thừa nhận vai trò tích cực của xúc giác. Người ta xoa bóp cho trẻ sơ sinh thiếu tháng khoảng 45 phút mỗi ngày, chia làm 3 đợt. Chỉ sau 10 ngày, những trẻ được masage tăng cân nhanh hơn 47% so với trẻ khác. Các em cũng lanh lợi hơn, ngủ ngon hơn và rời trung tâm y tế dành cho trẻ thiếu tháng sớm hơn 6 ngày. Một tháng sau, nhóm được xoa bóp bộc lộ những kỹ năng thể chất và tinh thần vượt trội. Tiffany lý giải hiện tượng này là nhờ việc xoa bóp đã kích thích một số hoóc môn quan trọng (vốn có tự nhiên ở trẻ sinh đủ tháng), trong đó đáng kể là hoóc môn giúp hấp thụ thức ăn.

Các nhà khoa học nhận thấy khi ngậm một vật gì đó trong miệng, trẻ không đơn thuần nếm thử mùi vị của nó, mà còn đang dùng lưỡi và môi - những vùng xúc giác nhạy cảm nhất - để xác định triệt để các đặc tính khác. Chính việc xác định khoảng cách, hình thể, độ cứng của vật xung quanh bằng xúc giác giúp trẻ phát triển đại não và các giác quan khác, đặc biệt là thị giác.

Tác động tâm lý

Vuốt ve mang nhiều thông điệp. (Ảnh: marthastewart/VNE)

Sự vuốt ve, đụng chạm thường diễn ra nhiều hơn ở lứa tuổi mẫu giáo so với bất kỳ giai đoạn nào. Ở tuổi thiếu niên và bậc trung học, những cử chỉ này ít xảy ra, nhưng sau đó hầu hết đều bắt đầu sự "va chạm" với người khác giới. Hoạt động này diễn ra ngày càng mãnh liệt cho tới khi kết hôn. Nghiên cứu của giáo sư Frank Williss, Đại học Misouri (Mỹ) cho thấy: trước hôn nhân, người đàn ông khởi xướng sự vuốt ve nhưng sau hôn nhân thì... ngược lại. Ở các cặp vợ chồng hạnh phúc, sự đụng cham, vuốt ve diễn ra thường xuyên. Những người thành đạt, tự tin sẽ cảm thấy thoải mái, dễ dàng vỗ về, va chạm với người khác hơn là người nhút nhát, bất ổn. Trong cuộc sống hằng ngày, phụ nữ chấp nhận và có hành động va chạm nhiều hơn đàn ông. Họ cũng nhạy cảm hơn với những vuốt ve. Trong khi đó, nam giới lại phản ứng căng thẳng với sự va chạm hơn, nhất là những kiểu "không mời". Bản thân sự va chạm cũng mang những thông điểm và đem lại tác động tâm lý không nhỏ.

Thậm chí ngay cả khi không được để ý đến, sự va chạm cũng có những tác động tâm lý bất ngờ. Willis nhận thấy, khi khách hàng được mời thử món bánh pizza của một cửa hàng mới khai trương, những khách được người bán hàng chạm tay vào vai hoặc tay để mời vào, thường mua bánh hơn những khách hàng không nhận được sự đụng chạm. Tương tự, khách qua đường được yêu cầu ký vào một bản thỉnh nguyện nào đó thường dễ thuận lòng hơn khi họ được vỗ nhẹ lên người.

Ngăn ngừa bệnh tật

Bé thấy hạnh phúc khi được vuốt ve. (Ảnh: marthastewart/VNE)

Không được ôm ấp, vỗ về, con người dễ bị bệnh tinh thần và thể chất. Tiến sĩ Michael Meaney, Đại học Mc Gill (Canada) khám phá ra rằng khi chuột sơ sinh được vuốt ve trong suốt 3 tuần lễ đầu đời sẽ phát triển nhiều hơn các cảm thụ thể kiểm soát việc sản xuất glucocorticoid - chất gây ra chứng co cơ, làm mất tính nhạy cảm với insulin, huyết áo cao, tăng cholesterol, tổn hại đến sự trưởng thành và hủy diệt tế bào não. Điều kỳ diệu là các cảm thụ thể được sản sinh do vuốt ve từ lúc sơ sinh tồn tại suốt cuộc đời. Meaney còn khám phá ra những con chuột lúc bé không được vuốt ve thường bị chứng mất trí nhớ và bại não về già.

Đối với người bệnh, sự vỗ về chăm sóc của y tá và thân nhân có thể cắt giảm nỗi lo lắng về bệnh tật, hạn chế các cơn nhức đầu và có khả năng bình phục nhanh hơn. Sự va chạm đôi khi còn bình ổn nhịp tim và ngăn ngừa chứng loạn nhịp tim.

Giới chuyên môn cho rằng sự vuốt ve là liều thuốc linh nghiệm. Khi được âu yếm, lượng hemoglobin trong máu sẽ gia tăng đáng kể, kết quả là tăng cường oxy tới các cơ quan khác.

Trong quá trình nghiên cứu, tiến sĩ Meaney đã có đứa con đầy lòng. Ông luôn ôm ấp con gái bé bỏng và khẳng định: "những chứng cứ mà ông thu được chứng tỏ sự ôm ấp dành cho con gái sẽ giúp bé nhớ được khuôn mặt của ông. Sự vuốt ve sẽ định hình tương lai của bé".