Nước mắt cá sấu là một biểu hiện giả dối, không thành thật của cảm xúc như một kẻ đạo đức giả khóc những giọt nước mắt đau buồn giả tạo. Tuy nhiên sự thực là loài cá sấu hoàn toàn có thể rơi nước mắt.
Khi ai đó giả vờ buồn hoặc thể hiện sự hối lỗi không trung thực, họ được cho là đang rơi “nước mắt cá sấu”. Thành ngữ này thường được kết hợp với sự thể hiện giả tạo của những cảm xúc như hối tiếc, buồn bã và đồng cảm. Trong khi mọi người coi câu nói này chỉ là một phép ẩn dụ, thì cá sấu thực sự rơi nước mắt khi nuốt chửng con mồi. Nhưng tại sao cá sấu lại rơi nước mắt?
Theo đó các nhà khoa học đã tiến hành những nghiên cứu để giải đáp thắc mắc này. Tuy nhiên, vào đầu thế kỷ 18, Johann Jakob, một bác sĩ và nhà tự nhiên học người Thụy Sĩ, tuyên bố rằng quan niệm thông thường cá sấu rơi nước mắt khi chúng ăn là không chính xác. Vào năm 1927, một nhà khoa học khác có tên George Johnson, đã dùng hành tây và muối chà xát lên mắt một con cá sấu để kiểm tra xem chúng có đang khóc hay không. Khi họ làm như vậy, cá sấu vẫn không hề rơi lệ, bởi vậy Johnson kết luận rằng khái niệm phổ biến về nước mắt cá sấu là một huyền thoại.
Tuy nhiên, nhiều năm sau, vào năm 2006, D Malcolm Shaner, một nhà thần kinh học và Kent A Violet, một nhà động vật học, cuối cùng đã quay được cảnh 5 trong số 7 thành viên trong gia đình cá sấu rơi nước mắt khi chúng ăn thức ăn.
Theo How Stuff Works, cá sấu cũng biết khóc giống như con người và nhiều loài động vật khác, nhưng điều đặc biệt là chúng khóc trong khi ăn con mồi vừa sát hại.
Cơ chế sinh học giải thích cho hành vi này của cá sấu đến nay vẫn còn nhiều bí ẩn, do các nhà khoa học gặp nhiều khó khăn khi làm thí nghiệm kiểm tra. Những con cá sấu trở nên rất nguy hiểm nếu ai đó muốn lại gần. Chúng thường ở trong nước nên việc kiểm tra mắt có ướt hay không là điều không hề dễ dàng.
Nước mắt cá sấu (hay sự cảm thông hời hợt, bề ngoài, làm bộ, giả tạo) là một biểu hiện giả dối, không thành thật của cảm xúc như một kẻ đạo đức giả khóc những giọt nước mắt đau buồn giả tạo. Cụm từ này xuất phát từ một niềm tin cổ xưa rằng cá sấu đã rơi nước mắt khi ăn con mồi và như vậy có mặt trong nhiều ngôn ngữ hiện đại, đặc biệt là ở Châu Âu.
Cá sấu rơi nước mắt vì cảm thấy thương con mồi?
Trong một nghiên cứu năm 2006, các nhà khoa học tại Đại học Florida và Đại học California, Mỹ, huấn luyện 7 con cá sấu di chuyển đến địa điểm ăn khô ráo, sau đó họ quay phim lại phản ứng của chúng.
Kết quả cho thấy, 5 trong số 7 con cá sấu rơi nước mắt trong khi ăn. Tuy nhiên, chúng không phải là những giọt nước mắt ăn năn, hối hận. Đó là điều đã dẫn đến nguồn gốc của câu nói "nước mắt cá sấu". Nhưng nếu cá sấu không buồn khi đang ăn thịt con mồi của mình, thì tại sao chúng lại khóc?
Huyền thoại phổ biến nói rằng cá sấu khóc khi chúng ăn thịt con người. Ngược lại, sự thật thực sự khác xa so với quan niệm này. Cá sấu rít và rít rất nhiều khi kiếm ăn, điều này khiến không khí đi qua xoang của chúng, khiến màng nước mắt (một lớp mỏng giữ nước mắt tại chỗ) trong mắt cá sấu bị thoát khỏi ống dẫn nước mắt. Màng nước mắt bao quanh bề mặt ngoài của mắt cá sấu và ngăn cản sự bay hơi tự nhiên của nước mắt để giữ ẩm cho mắt. Và đó cũng chính là điều khiến cho cá sấu rơi nước mắt.
Các nhà nghiên cứu cũng nhận thấy hiện tượng sủi bọt trong mắt một số cá sấu khi chúng gặm thức ăn. Đây cũng là kết quả của phản ứng của nước mắt với các chất như protein. Hơn nữa, màng nước mắt của cá sấu đặc biệt hiệu quả so với màng nước mắt của con người. Lý do đằng sau nó là số lượng quá nhiều protein, chất nhầy và chất điện giải. Do đó, một con cá sấu có thể không chớp mắt trong vòng hai giờ, trong khi con người trung bình chớp mắt khoảng 15 lần một phút để giữ ẩm cho mắt.
Một điều thú vị khác về nước mắt cá sấu là nó là nguồn dinh dưỡng dồi dào cho một số sinh vật. Ví dụ điểm hình như loài bướm và ong được ghi nhận ăn nước mắt cá sấu để lấy khoáng chất.
Trong khi cá sấu có cấu tạo ống dẫn nước mắt, chúng khóc để bôi trơn mắt, điển hình là khi chúng ra khỏi nước trong một thời gian dài và mắt chúng bắt đầu khô. Tuy nhiên, bằng chứng cho thấy điều này cũng có thể được kích hoạt khi ăn. Hội chứng Bogorad là một tình trạng khiến những người mắc bệnh rơi nước mắt khi ăn thực phẩm, do đó đã được dán nhãn "hội chứng nước mắt cá sấu" có liên quan đến truyền thuyết.
Câu nói nước mắt cá sấu ra đời như thế nào?
Bản in đầu tiên đề cập đến nước mắt của cá sấu có thể được bắt nguồn từ cuốn hồi ký du hành của Sir John Mandeville, được lưu hành lần đầu tiên vào năm 1357.
Tuy nhiên, việc nhắc đến nước mắt cá sấu theo nghĩa bóng ban đầu được cho là của Edmund Grindal (Tổng giám mục của York và Canterbury). Năm 1563, ông viết, "Tôi bắt đầu sợ hãi, vì sợ rằng sự khiêm tốn của anh ta... là một sự khiêm tốn giả tạo, và nước mắt cá sấu của anh ta chảy ra". Điều tương tự đã được tái bản vào năm 1711 trong Strype's Life of Grindal.
Shakespeare cũng nhắc đến nước mắt cá sấu trong nhiều vở kịch của ông, bao gồm cả Othello (1603).