Trong khi một số người thích cho mayonnaise vào bánh kẹp sandwich, thì các nhân viên tại Trung tâm Cứu hộ Rùa biển Quốc gia của Israel lại sử dụng loại gia vị này cho một mục đích độc đáo: cứu chữa những chú rùa đang gặp nguy hiểm sau các vụ tràn dầu.
Tuần trước, hơn 160 km đường bờ biển của Israel đã trở thành một vùng nước đen ngòm với những vệt hắc ín đen loang lổ sau khi một vụ tràn dầu xảy ra ở ngoài khơi, cách bờ 50 km. Cơ quan Công viên và Tự nhiên (INPA) của Israel gọi vụ tràn dầu này là "một trong những thảm hoạ sinh thái nghiêm trọng nhất" mà đất nước này từng chứng kiến, và hàng trăm tấn dầu bị chảy tràn hiện đang trở thành một mối đe doạ đặc biệt nghiêm trọng đối với loài rùa biển, khi mà chúng đều thở và kiếm ăn trên mặt nước.
Rùa biển đang được điều trị y tế.
Nhiều chú rùa với thân mình bị phủ một lớp hắc ín đen bóng đã dạt lên bờ, một số không qua khỏi, nhưng Trung tâm Cứu hộ Rùa biển Quốc gia của Israel đã nhanh chóng đưa được 11 cá thể rùa biển xanh lá đang gặp nguy hiểm (tên khoa học Chelonia mydas) đến Michmoret, phía bắc Tel Aviv, để điều trị y tế.
"Chúng được đưa đến với hắc ín phủ khắp cơ thể. Khí quản của chúng từ trong ra ngoài đều đầy hắc ín" - Guy Ivgy, một trợ lý y tế tại trung tâm, cho biết. Để làm sạch hắc ín trong hệ thống tiêu hoá của rùa, nhóm y tế đã phải nhờ đến sốt mayonnaise và những loại chất béo tương tự, "vốn có khả năng làm sạch hệ thống tiêu hoá và phân rã hắc ín", cho phép những chú rùa thải chất độc ra ngoài qua đường phân, Ivgy nói.
Vậy chính xác thì loại gia vị quan trọng cho món bánh kẹp sandwich này đã giúp những chú rùa như thế nào?
Mayonnaise là một chất nhũ tương, có nghĩa là một hỗn hợp đồng nhất của hai chất lỏng thông thường không hoà trộn tốt với nhau, mà trong trường hợp này là dầu và nước. Nước trong mayonnaise đến từ lòng đỏ trứng, vốn có 50% là nước, và một vài dạng acid lỏng, thường là nước chanh hoặc giấm. Để làm ra mayo, người ta phải đánh thật mạnh lòng đỏ trứng với acid và sau đó từ từ đổ dầu vào; quy trình này sẽ phân tán những giọt dầu nhỏ vào giữa các giọt nước, cuối cùng tạo ra một loại sốt đồng nhất.
Các hạt dầu vẫn tồn tại bên trong nước nhờ một phân tử trong lòng đỏ trứng gọi là lecithin; phân tử này một mặt có thể hút nước, có nghĩa nó có thể dính với phân tử nước, và một mặt kỵ nước, có nghĩa nó sẽ đẩy nước ra xa. Các phân tử lecithin bao quanh từng hạt dầu, mặt hút nước quay ra ngoài, do đó nước và dầu không đẩy lẫn nhau ra xa và khiến mayonnaise bị phân rã.
Vài muỗng mayonnaise có thể giúp rửa sạch ruột cho những chú rùa dính hắc ín.
Bởi mayonnaise vừa có thuộc tính hút nước và kỵ nước, nó có thể tương tác với cả hắc ín kỵ nước, nhờn quánh, và các phân tử hút nước trong đường tiêu hoá của rùa. Dầu kỵ nước có thể trộn lẫn với hắc ín, khiến nó mỏng hơn và bớt nhớt đi; trong khi đó, các đầu kỵ nước của các phân từ lecithin cũng hướng về hắc ín, còn các đầu hút nước thì hướng ra ngoài, tạo nên một lớp rào chắn xung quanh hắc ín với khả năng tương tác tốt hơn với nước, khiến chất độc ít nhớp nháp hơn.
Đó là lý do tại sao một vài muỗng mayonnaise có thể giúp rửa sạch ruột cho những chú rùa xui xẻo dính đầy hắc ín ở Israel, và cũng là lý do tại sao mayonnaise có thể được dùng để chữa trị những vết cháy nóng bởi hắc ín, cho phép các bác sỹ cấp cứu có thể dễ dàng lau sạch lớp hắc ín mà không khiến làn da bị phá hoại nặng hơn nữa.
Nhờ mayonnaise, những chú rùa được giải cứu có thể sẽ hồi phục hoàn toàn trong từ 1 đến 2 tuần, và sau đó chúng sẽ được thả về với tự nhiên.