Là một trong những nước có tỷ lệ mắc ung thư cao nhất thế giới, việc tầm soát ung thư được khuyến khích, đặc biệt ở những người trên 40 tuổi. Vậy tầm soát ung thư là gì?
Mỗi năm, Việt Nam có khoảng 110.000 trường hợp mắc ung thư mới và hơn 73% trong số đó tử vong. Với con số này, Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ tử vong do ung thư cao nhất trên thế giới.
Tầm soát ung thư là gì?
Tầm soát ung thư nhằm phát hiện ra mầm mống ung thư, hoặc khi khối u còn rất nhỏ, trước khi triệu chứng xuất hiện.
Tầm soát ung thư liên quan đến các xét nghiệm máu, chẩn đoán hình ảnh, vv... nhằm phát hiện ra ung thư giai đoạn sớm, khi dấu hiệu ung thư chưa xuất hiện.
Tầm soát ung thư nhằm phát hiện ra mầm mống ung thư, hoặc khi khối u còn rất nhỏ, trước khi triệu chứng xuất hiện. Điều này có thể liên quan đến các xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm các mẫu mô, chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang, chụp CT, nội soi, vv... Phát hiện sớm ung thư sẽ giúp chúng ta có cơ hội điều trị thành công và sống lâu dài.
Tầm soát ung thư có vai trò quan trọng giúp:
- Phát hiện sớm ung thư và nguy cơ ung thư ngay từ khi các triệu chứng chưa xuất hiện
- Ung thư có thể chữa khỏi nếu được phát hiện sớm
- Loại bỏ những lo lắng, bất an không đáng có về sức khỏe
- Phát hiện các bất thường về sức khỏe và điều trị kịp thời
- Chủ động về sức khỏe để an tâm làm việc
Các xét nghiệm tầm soát ung thư
Chụp CT (cắt lớp vi tính) là một trong những xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh hiện đại được dùng trong tầm soát và chẩn đoán ung thư.
- Khám lâm sàng và hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ kiểm tra về các dấu hiệu chung về sức khỏe người bệnh, chẳng hạn như khối u hoặc dấu hiệu bất thường. Ngoài ra, tiền sử bệnh gia đình hoặc cá nhân, các phương pháp điều trị đã từng thực hiện cũng là những yếu tố cần xem xét trước khi tầm soát ung thư.
- Xét nghiệm: bao gồm các xét nghiệm mẫu mô, máu, nước tiểu, hoặc các chất khác trong cơ thể.
- Chẩn đoán hình ảnh: Các chẩn đoán hình ảnh giúp hiển thị hình ảnh của các khu vực bên trong cơ thể. Các chẩn đoán hình ảnh thường sử dụng trong chẩn đoán ung thư là nội soi, siêu âm, chụp X-quang, chụp CT, chụp MRI, chụp PET, vv...
- Xét nghiệm di truyền: Các xét nghiệm nhằm tìm kiếm một số gen đột biến (thay đổi gen) có liên quan tới một số bệnh ung thư.
Các bệnh ung thư cần tầm soát
Những người có nguy cơ trung bình đối với các bệnh ung thư được khuyến khích nên thường xuyên sàng lọc ung thư phổi (nam và nữ), ung thư vú, ung thư cổ tử cung (nữ), ung thư đại trực tràng (nam và nữ), ung thư tuyến tiền liệt (nam), ung thư vòm họng (nam và nữ), vv... vì đây là những bệnh ung thư thường gặp nhất.
Ung thư vú là một trong những bệnh ung thư hàng đầu nên tầm soát.
- Ung thư vú: Phụ nữ 40 tuổi trở lên nên chụp X-quang tuyến vú mỗi năm 1 lần. Phụ nữ có nguy cơ cao đối với bệnh ung thư vú nên nói chuyện với bác sĩ để được tư vấn về độ tuổi nên tầm soát.
- Ung thư cổ tử cung: Phụ nữ trong độ tuổi từ 21 -29 nên làm xét nghiệm Pap 3 năm 1 lần; từ 30 – 65 nên kết hợp xét nghiệm Pap và HPV 5 năm 1 lần. Phụ nữ trên 65 tuổi có các xét nghiệm trước bình thường thì có thể dừng.
- Ung thư đại trực tràng: Nam, nữ trên 40 tuổi nên tầm soát ung thư đại trực tràng. Tuy nhiên, người có tiền sử gia đình mắc bệnh hoặc có các yếu tố nguy cơ khác nên tầm soát sớm hơn. Một số xét nghiệm được sử dụng để tầm soát ung thư đại trực tràng, bao gồm nội soi, soi đại tràng sigma, xét nghiệm máu trong phân, vv....
- Ung thư phổi: chụp CT liều thấp có thể giúp phát hiện sớm ung thư phổi, đặc biệt cần thiết với những người hút thuốc lá trong nhiều năm.
- Ung thư tuyến tiền liệt: Nam giới từ 40 tuổi trở lên nên tầm soát ung thư tuyến tiền liệt. Hiện nay có xét nghiệm tìm chất chỉ điểm PSA giúp phát hiện sớm bệnh.
Các bệnh viên có dịch vụ tầm soát ung thư
- Bệnh viện K Hà Nội.
- Bệnh viện Ung bướu Hà Nôi.
- Bệnh viện Bạch Mai.
- Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Thu Cúc.
- Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
- Bệnh viện Phụ sản Trung ương.
- Bệnh viện Quân y 103.
- Viện Huyết học Truyền máu Trung ương.
- Bệnh viện Ung bướu TPHCM.
- Bệnh viện Chợ Rẫy TPHCM.
- Bệnh viện Nhân dân 115.
- BVĐK Tâm Trí Sài Gòn.