Sau 6 năm và quãng đường hơn 320 triệu km, tàu vũ trụ OSIRIS-REx của NASA sắp trở về Trái đất từ tiểu hành tinh nguyên thủy Bennu.
Trong chưa đầy một năm nữa, vào ngày 24/9/2023, hộp chứa mẫu vật đá và bụi tiểu hành tinh của nhiệm vụ sẽ được thả xuống bề mặt Trái đất trong khi tàu vũ trụ bay tới địa điểm tiếp theo. Tại cuộc họp của Liên đoàn Địa vật lý Mỹ (AGU) diễn ra trong tuần này ở Chicago, các nhà khoa học hành tinh thảo luận những hoạt động tiếp theo đối với mẫu vật mà tàu OSIRIS-REx đem về.
Mô phỏng tàu OSIRIS-REx thu thập mẫu vật tiểu hành tinh. (Ảnh: NASA).
Tàu OSIRIS-REx phóng vào năm 2016 và dành gần 3 năm khám phá Bennu, tiểu hành tinh cổ đại có quỹ đạo cắt ngang Trái đất. Thiên thạch này là mục tiêu đặc biệt thú vị đối với cả khoa học và phòng thủ hành tinh. Bennu là loại tiểu hành tinh không thay đổi nhiều từ khi hình thành, khiến nó trở thành mẫu vật nguyên vẹn từ thuở sơ khai của hệ Mặt Trời. Tuy nhiên, do có quỹ đạo cắt ngang Trái đất, Bennu cũng là mối đe dọa đối với nhân loại. Việc hiểu rõ bản chất của nó rất quan trọng nhằm dịch chuyển tiểu hành tinh khỏi đường bay của Trái đất trong nhiệm vụ tương lai.
Tàu OSIRIS-REx quay quanh Bennu, thu thập ảnh chụp và dữ liệu khác về tiểu hành tinh, sau đó tiếp cận bề mặt để sử dụng cánh tay lấy mẫu vật nhỏ. Thiết bị mang tên TAGSAM này thu thập 150 – 350 g vật chất tiểu hành tinh, vượt xa kế hoạch là 60 g. Trên thực tế, TAGSAM lấy nhiều vật chất đến mức đá vụn bắt đầu tràn ra khỏi khoang chứa.
Từ lúc tiến vào khí quyển Trái đất tới khi chạm đất ở khu vực bằng phẳng thuộc bang Utah, hành trình của khoang chứa mẫu vật chỉ kéo dài 13 phút. Ưu tiên hàng đầu sau khi khoang chứa hạ cánh là đưa nó tới phòng vô trùng ngay lập tức để đảm bảo mẫu vật không nhiễm bụi Trái đất. Trong vòng vài ngày, mẫu vật sẽ được chở bằng đường hàng không tới nơi lưu giữ cuối cùng là Trung tâm Vũ trụ Johnson để nghiên cứu sâu hơn.
75% mẫu vật sẽ được bảo quản cho các nhà khoa học tương lai và 25% còn lại sẽ được phân tích và phân loại bởi nhóm phụ trách nhiệm vụ OSIRIS-REx. Kết quả phân tích sơ bộ sẽ được công bố vào ngày 2/10/2023. Dù mẫu vật đang trên đường trở về Trái đất, bản thân tàu vũ trụ OSIRIS-REx chỉ thả khoang chứa trước khi tiếp tục bay tới vành trong hệ Mặt Trời trong nhiệm vụ mở rộng đến tiểu hành tinh Apophis.
Tàu vũ trụ sẽ không thu thập thêm mẫu vật mà quan sát cận cảnh tiểu hành tinh. OSIRIS-REx sẽ tới đích chỉ một tuần trước khi bay cực gần Trái đất và nghiên cứu thiên thạch này trong khoảng 18 tháng.