Ngày nay, khắp thế giới người ta rất lo ngại trước sự gia tăng không ngừng của hiện tượng nhờn thuốc đối với nhiều loại vi khuẩn. Không ít thuốc kháng sinh từ trước giờ được xem như những cứu tinh của biết bao là bệnh tật, giờ đã tỏ ra không còn công hiệu chữa trị nữa. Kho tàng thuốc kháng sinh càng ngày càng trở nên hạn hẹp và khan hiếm hơn nhiều. Hiện tượng kháng kháng sinh đã bắt đầu….
Thuốc kháng sinh là gì?
Thuốc kháng sinh là những chất thiên nhiên được gây cấy từ vi sinh vật, hoặc được tổng hợp hay bán tổng hợp hóa học. Chúng có khả năng hủy diệt hoặc làm chậm lại sự phát triễn và bành trướng của vi sinh vật gây bệnh. Các chất này có thể là thuốc trụ sinh (antibiotique), các sulfa (sulfamide), thuốc diệt siêu vi (antiviraux), thuốc diệt nấm (antifongiques), chất tẩy uế (desinfectants) và các loại thuốc sát trùng (antiseptiques).
Thuốc kháng sinh là những chất thiên nhiên được gây cấy từ vi sinh vật, hoặc được tổng hợp hay bán tổng hợp hóa học.
Hiện tượng kháng kháng sinh là gì?
Tình trạng kháng thuốc kháng sinh hay kháng thuốc trụ sinh xảy ra khi một loại vi sinh vật tiến hóa để đề kháng mạnh hơn hoặc hoàn toàn với kháng sinh mà trước đây có thể trị được.
Tại sao hiện tượng nhờn thuốc có thể xảy ra?
Có rất nhiều nguyên nhân như: sử dụng thuốc kháng sinh một cách bừa bãi, dùng thuốc không đúng cách, không tôn trọng liều lượng và thời gian trị liệu, cũng như không chịu uống cho thật hết số thuốc như bác sĩ đã kê toa.
Ngoài ra việc lạm dụng thuốc kháng sinh trong chăn nuôi thú y, canh nông và ngư nghiệp cũng góp phần không nhỏ trong sự hình thành của hiện tượng kháng kháng sinh ở người.
Cuối cùng là vấn đề dùng các chất diệt khuẩn (nettoyant antibactérien) để chùi rửa quá thường xuyên, không đúng chỉ dẫn cũng có thể giúp sản sinh ra những dòng vi khuẩn có tính kháng thuốc.
Kháng thuốc xảy ra như thế nào?
Vi khuẩn tiếp nhận tính kháng thuốc từ nhiều ngả. Từ các vi khuẩn khác có mang sẳn tính chất này, hoặc do hiện tượng ngẫu biến (mutation) tự nhiên. Phải chăng đây là 1 hiện tượng thiên nhiên nhằm để bảo vệ sự sống còn của một sinh vật? Tính đề kháng được gắn trên di thể (gene) của vi khuẩn, hoặc cũng có thể nằm trong những đơn vị phụ thuộc của nhiễm sắc thể (chromosome), gọi là những plasmides. Đây là những vòng DNA cực nhỏ và di động. Khi vi khuẩn chết đi, các plasmides này sẽ được thải vào môi sinh và từ đó nhiễm vào các vi khuẩn khác. Còn đối với siêu vi (virus), khi sinh sản (gọi là làm replication) ,chúng cần phải xâm nhập vào vi khuẩn để trích lấy plasmides và đem truyền sang cho những vi khuẩn khác.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng vi khuẩn kháng kháng sinh.
Tại sao vi khuẩn kháng được thuốc?
Hiện tượng kháng thuốc có thể xảy ra theo một trong những cơ chế sau đây:
- Làm thay đổi mục tiêu tác động của thuốc trên vi khuẩn. Ví dụ làm thay đổi protein trên vi khuẩn mà thuốc Penicilline sẽ bám vào để tác động.
- Vô hiệu hóa thuốc bằng enzyme beta lactamase.
- Làm giãm độ thẩm thấu của màng tế bào vi khuẩn nên thuốc không tác động được.