Việc loại bỏ vĩnh viễn khỏi đầu những kỷ niệm đau buồn, kể cả mối tình dang dở với người yêu cũ, không còn là chuyện xa vời với chúng ta, sau khi các nhà khoa học tìm ra cách tác động đến các tế bào thần kinh để tăng cường hay xóa bỏ những ký ức đơn lẻ.
Các nhà khoa học nhìn chung tin rằng các ký ức tình cảm gắn liền với vùng hạch hạnh nhân trong bộ não, mặc dù các cơ chế kiểm soát trí nhớ vẫn còn là bí ẩn ở nhiều khía cạnh.
Trong một nghiên cứu mới, các chuyên gia thuộc Đại học Stony Brook (Mỹ) đã kiểm tra cơ chế ghi nhớ cơ bản ở chuột. Họ đã thao túng acetylcholine, một chất dẫn truyền thần kinh trong bộ não, đóng vai trò như một cơ chế phát tín hiệu liên quan đến trí nhớ.
Acetylcholine được các tế bào thần kinh hệ cholinergic chuyển tới vùng hạch hạnh nhân. Trong đó, các tế bào thần kinh hệ cholinergic tọa lạc ở gốc não và được cho là tăng cường những ký ức tình cảm khi gia tăng ở vùng hạch hạnh nhân.
Khám phá mới được kỳ vọng sẽ dẫn tới sự ra đời của các phương pháp mới giúp xóa bỏ hoàn toàn những ký ức đau buồn của con người. (Ảnh minh họa: Publicity Pictures).
Để kích thích những vùng tế bào thần kinh hệ cholinergic nhất định, các nhà nghiên cứu đã sử dụng ánh sáng để kiểm soát các tế bào trong mô sống, một phương pháp được gọi là quang di truyền học (optogenetics). "Các ký ức về những trải nghiệm cao trào về tình cảm đặc biệt mạnh mẽ, dù đó là tiêu cực hay tích cực. Mục tiêu của chúng tôi là xác định xem các cơ chế ẩn giấu phía sau sự tăng cường ghi nhớ", tiến sĩ Lorna Role, chủ nhiệm Khoa Thần kinh học và hành vi kiềm đồng giám đốc điều hành Viện Khoa học thần kinh thuộc Trường Y Stony Brook, giải thích.
Bà Role và các cộng sự phát hiện, khi gia tăng việc giải phóng acetylcholine ở vùng hạch hạnh nhân khi một ký ức đau thương hình thành, ký ức này sẽ được tăng cường, tồn tại dài lâu hơn gấp hai lần bình thường. Ngược lại, khi việc phát tín hiệu acetylcholine được tác động giảm xuống trong một trải nghiệm đau thương, các nhà nghiên cứu đã có thể loại bỏ hoàn toàn ký ức đó.
Các nhà nghiên cứu hy vọng, khám phá của họ một ngày nào đó có thể giúp phát triển các phương pháp mới nhằm tăng cường những ký ức dễ chịu đối với người mắc chứng mất trí nhớ hay thậm chí đảo ngược các rối loạn căng thẳng tâm lý hậu chấn thương.
Theo bà Role, phát hiện thứ hai rất đáng kinh ngạc, do chúng tôi về cơ bản đã tạo ra những con chuột không biết sợ hãi thông qua việc thao túng các mạch acetylcholine trong bộ não. Các phát hiện có thể cung cấp căn cứ cho việc nghiên cứu những cách thức mới để đảo ngược các rối loạn stress hậu chấn thương.
Tuy nhiên, tiến sĩ Role thừa nhận sẽ có một số thách thức. Chẳng hạn như, các tế bào thần kinh hệ cholinergic bị trộn lẫn với các dạng tế bào thần kinh khác và ít hơn nhiều so với chúng về số lượng. Và do acetylcholine là một cơ chế tự nhiên, nên các nghiên cứu tương lai sẽ phải tập trung vào các phương pháp điều trị phi dược lý (không dùng thuốc).