Theo thống kê của tổ chức Anxiety UK, sợ nhện (Arachnophobia) là một trong 10 hội chứng ám ảnh phổ biến nhất mà con người mắc phải.
>>> Hội chứng sợ nhện có khả năng di truyền
Arachnophobia là nỗi sợ arachnid (lớp động vật chân khớp) - một nhóm động vật bao gồm nhện, bọ cạp, ve. Nó được tạo nên từ tiếng Hy Lạp arachne, có nghĩa là nhện, và phobos, có nghĩa là sợ hãi, chứng sợ nhện có thể là một tình trạng suy nhược đối với một số người.
Hiệp hội Tâm lý Mỹ báo cáo rằng hơn 10 triệu người ở Mỹ mắc phải một số chứng sợ hãi, và 40% trong số những chứng sợ hãi này có liên quan đến những sinh vật đáng sợ như côn trùng, rắn và tất nhiên là nhện.
Vậy tại sao một số người lại phát triển nỗi sợ hãi sâu sắc đối với nhện và những họ hàng của chúng?
Trong nhiều năm, các chuyên gia không ngừng nghiên cứu để tìm ra nguyên nhân của hội chứng ám ảnh này. Và có vẻ như họ đã tìm ra câu trả lời. Phần đông đều cho rằng, một người sợ nhện bởi đơn giản, tổ tiên nguyên thủy của họ sợ nhện.
Theo đó, các chuyên gia lập luận rằng: cách đây hàng triệu năm, tổ tiên con người phải vượt qua rất nhiều mối đe dọa để sinh tồn và phát triển.
Một trong số đó là các sinh vật như nhện độc, bọ cạp, rắn độc… Có người vượt qua và thoát được những mối nguy hiểm trên nhưng cũng có người đã phải bỏ mạng vì vết cắn của nhện độc.
Loài nhện độc khổng lồ từng là hung thần ám ảnh tổ tiên loài người.
Do đó, nỗi sợ nhện hình thành ở tổ tiên ta như một phản ứng giúp họ sống sót giữa thiên nhiên. Trải qua quá trình tiến hóa, những mối nguy hiểm biến mất dần với tốc độ nhanh hơn quá trình tiến hóa của con người.
Vì vậy, nỗi sợ vẫn được di truyền qua nhiều thế hệ tới ngày nay khiến một số người cứ thấy nhện là sợ phát khóc.
Những bức ảnh nhện đáng yêu như thế này cũng khiến không ít người toát mồ hôi.
Một nghiên cứu năm 2016 được công bố trên tạp chí Biological Psychology cho thấy rằng những người bị chứng arachnophobia thường có cảm giác những con nhện mà họ thấy và tiếp xúc có kích thước to hơn bình thường. Tali Leibovich, tác giả nghiên cứu và nhà khoa học tại Đại học Ben Gurion ở New York, cho biết: “Nghiên cứu này tiết lộ cảm xúc có thể ảnh hưởng để nhận thức cơ bản như kích thước và chứng minh cách mỗi chúng ta trải nghiệm thế giới theo một cách độc đáo và khác biệt.”
Vậy chính xác thì điều gì ở loài nhện lại tạo ra phản ứng tiêu cực như vậy? Tất cả bắt nguồn từ "cảm xúc ghê tởm", theo Psychology Today. Một số đổ lỗi cho lông của tarantula, một số cho rằng do nọc độc của chúng và những người khác không dễ chịu khi thấy chuyển động kỳ quặc của chúng. Tất cả những điều đó cho thấy rằng thay vì sợ hãi, những gì mọi người thật sự cảm thấy có thể là sự ghê tởm.
Thực sự, mọi người cảm thấy ghê tởm khi thấy nhện.
Chứng sợ hãi có thể gây ra một số phản ứng thể chất, bao gồm buồn nôn, nhịp tim tăng nhanh và đồng tử giãn. Các phản ứng khác khi nhìn thấy những con vật này bao gồm nhăn mũi (được cho là giúp ngăn mùi hôi và mầm bệnh xâm nhập) và cau mày.
Các nhà nghiên cứu đã dựa vào nhiều phương pháp để giúp bệnh nhân chinh phục nỗi sợ nhện.
Liệu pháp đối đầu thường được ca ngợi là phương pháp điều trị thành công nhất tình trạng này. Trong liệu pháp này, bệnh nhân mắc chứng ám ảnh sợ hãi được tiếp xúc với thứ mà họ sợ - trong trường hợp này là nhện - trong một môi trường an toàn và có kiểm soát. Mục đích là để bệnh nhân có thể “viết lại” não của họ và tạo ra một "ký ức an toàn mới nằm trong bộ não cùng với ký ức xấu".
Liệu pháp đối đầu thường được dùng để điều trị hội chứng sợ nhện.
Năm 2014, các nhà khoa học báo cáo rằng một người đàn ông đã được chữa khỏi chứng sợ nhện sau khi các bác sĩ cắt bỏ một phần não của anh ta. Các bác sĩ đã lấy một mảnh mô ra khỏi phía trái hạch hạnh nhân của người đàn ông, để giảm bớt các cơn co giật do bệnh sarcoidosis gây ra. Sau khi làm phẫu thuật, nỗi sợ nhện của anh biến mất và anh chuyển sang mê mẩn loài 8 chân này.
Một nghiên cứu năm 2016 trên tạp chí Biological Psychiatry đã báo cáo rằng các bệnh nhân từng sợ nhện, sau vài ngày đã có thể chạm vào nhện tarantula sau khi dùng thuốc propranolol trong khi tiếp xúc với tarantula trong hai phút mỗi lần. Vào cuối ba tháng, các bệnh nhân đã có thể cầm nhện tarantula. Sau một năm, nghiên cứu báo cáo, nỗi sợ hãi của họ đã gần như biến mất.
Bộ phim "Spider-Man" đã giúp giảm bớt tác động của chứng sợ nhện.
Đối với một số người, bộ phim "Spider-Man" đã giúp giảm bớt tác động của chứng sợ nhện. Vào năm 2019, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Frontiers in Psychiatry đã báo cáo rằng việc xem các clip của Spider Man hoặc Ant Man giúp mọi người giảm bớt các triệu chứng của tình trạng này. Nhóm các nhà khoa học đã yêu cầu những người tham gia làm một cuộc khảo sát về nỗi sợ hãi của họ trước và sau khi xem một đoạn clip từ Marvel's Spider Man. Những người tham gia báo cáo ít triệu chứng hơn sau khi chỉ xem một đoạn phim dài bảy giây từ bộ phim.
Công nghệ ngày càng trở nên quan trọng như một phương pháp điều trị chứng sợ nhện. Khi thực tế ảo ngày càng trở nên phổ biến, các nhà khoa học đang khám phá những cách để giảm bớt và thậm chí chữa khỏi những ảnh hưởng của chứng sợ nhện bằng cách khai thác vào thế giới ảo.