Trong một nghiên cứu mới của các nhà khoa học Mỹ và Brazil, bí mật về loại đất tối đã được hé lộ.
Đất tối, hay đất đen (Terra preta) là một loại đất có đặc điểm là rất tối màu, và vô cùng màu mỡ. Chúng thường tìm thấy ở lưu vực sông Amazon, nên còn có tên gọi là "đất tối Amazon".
Đất tối (Terra Preta) tự chế bằng các miếng than được biểu thị bằng mũi tên trắng. (Ảnh: Wikipedia).
Dẫu vậy, nguồn gốc của đất tối Amazon đến nay vẫn chưa được xác định rõ ràng. Một số ý kiến cho rằng chúng là kết quả của tro bụi rơi xuống từ núi lửa ở dãy Andes. Giả thuyết khác lại cho rằng nó hình thành do sự lắng đọng ở các hồ, ao.
Trong một nghiên cứu mới của các nhà khoa học Mỹ và Brazil, bí mật về loại đất tối này rốt cuộc đã được hé lộ. Theo họ, đất tối chính là thành quả của người Amazon cổ đại trong việc làm giàu các khu vực rừng, cận rừng, để nuôi dưỡng cây trồng trong suốt nhiều thế kỷ.
Lập luận này được nhiều chuyên gia tin tưởng, do lưu vực thượng nguồn sông Xingu ở phía đông nam Amazon từng là nơi sinh sống của tổ tiên người bản địa Kuikuro.
"Kết quả của nghiên cứu chứng minh việc tạo ra đất tối là có chủ ý", các tác giả cho biết. "Điều này cho thấy kiến thức vượt trội của người dân bản địa trong việc quản lý rừng nhiệt đới bền vững và cô lập carbon".
Để đưa ra kết luận này, các nhà nghiên cứu đã làm việc với các cộng đồng bản địa ở Amazon từ đầu những năm 2000. Họ cũng đối chiếu dữ liệu đã phân tích với những gì được khám phá trước đó vào năm 2018.
Đất tối có màu sẫm hơn so với đất thông thường. Chúng có đặc điểm là vô cùng màu mỡ và thích hợp để trồng cây (Ảnh: EOS.org).
Tại một ngôi làng hiện đại có tên gọi là Kuikuro II, nhóm nghiên cứu cũng đã phát hiện ra loại đất rất giống với đất tối ở các địa điểm khảo cổ. Được biết, hàng trăm người sinh sống ở Kuikuro II đã sống dựa vào loại đất màu mỡ này để trồng các cây lương thực như ngô, khoai, sắn.
Điều thú vị là độ phì nhiêu của đất ở các khu vực trung tâm dân cư cao hơn vùng ngoại vi. Nguyên nhân là bởi vùng "đệm" của đất được tạo ra để chứa rác thải và thức ăn thừa.
Sau khi phân hủy, những đống rác này trộn với đất cằn cỗi tạo thành vùng đất tối màu mỡ, được người dân dùng để trồng trọt.
Vị trí các làng Kuikuro và các địa điểm khảo cổ ghi nhận sự xuất hiện của đất tối Amazon. (Ảnh: Science.org).
"Chúng tôi thấy những hoạt động họ làm để cải tạo đất và tăng cường các yếu tố, như rải tro trên mặt đất hoặc rải than quanh gốc cây. Đây rõ ràng là những hành động có chủ ý", Morgan Schmidt, một tác giả của nghiên cứu, cho biết.
Một đặc điểm thú vị của đất tối Amazon là chúng đều có hàm lượng carbon hữu cơ rất cao. Ngoài ra, một số nguyên tố như phốt pho, kali và canxi có nồng độ cao hơn gấp 10 lần so với đất trồng thông thường.
Tại một địa điểm nghiên cứu, các nhà khoa học tìm thấy khoảng 4.500 tấn carbon được lưu trữ trong đất. Trong khi ngôi làng Kuikuro II hiện đại cũng có khoảng 110 tấn carbon được lưu trữ trong các ụ đất.
Lý giải cho điều này, các tác giả của nghiên cứu cho rằng người Amazon cổ đại đã đưa rất nhiều carbon vào đất và phần lớn trong số đó vẫn còn cho đến ngày nay.
Họ cho rằng phương pháp này là một trong những nỗ lực nhằm giảm thiểu biến đổi khí hậu, đã được người Amazon cổ đại nhận thức rõ và thực hiện từ rất lâu.