Cỗ quan tài đá chứa hài cốt còn nguyên vẹn của một cận vệ từng bảo vệ hoàng đế La Mã Diocletian cùng nhiều đồ mai táng.
Quan tài đá của Tziampo. (Ảnh: Arkeonews)
Các nhà khảo cổ phát hiện quan tài có dòng chữ "người bảo vệ hoàng đế" khắc bằng tiếng Latinh ở tỉnh Kocaeli phía tây Thổ Nhĩ Kỳ trong quá trình xây dựng nền móng của một tòa nhà từ năm 2017 đến 2019. Trong suốt đợt khai quật do Bảo tàng Kocaeli chỉ đạo, nhóm nghiên cứu nhận dạng tổng cộng 37 ngôi mộ. Cỗ quan tài nằm ở một ngôi mộ trong số đó. Nghiên cứu do phó giáo sư Hüseyin Sami Öztürk ở Đại học Marmara tiến hành xác nhận quan tài thuộc về Tziampo, cận vệ của hoàng đế Diocletian (trị vì từ năm 284 - 305).
Theo Serkan Geduk, giám đốc Bảo tàng khảo cổ và dân tộc học Kocaeli, Tziampo có xuất xứ là người Romania trước khi gia nhập quân đội La Mã ở vị trí kỵ binh. Được huấn luyện để làm rối loạn hàng ngũ bộ binh của quân địch, tấn công bên sườn, đuổi theo, bắt giữ và giết quân địch tháo chạy. Sau 9 năm ở tiền tuyến, Tziampo được thăng chức lên cấp tướng và ở năm thứ 11 trong quân ngũ, ông được phong tước hiệu "người bảo vệ hoàng đế".
Các nhà khảo cổ cho biết Tziampo nằm trong đội cận vệ 8 người, 7 người còn lại đến từ Italy, Croatia, Serbia, Algeria, và Arab. Ngôi mộ của Tziampo rất đặc biệt bởi đây không chỉ là lần đầu tiên một cận vệ của hoàng đế được phát hiện ở Anatolia (nay là Thổ Nhĩ Kỳ) mà bộ xương của ông vẫn còn nguyên vẹn và bao quanh là nhiều đồ mai táng. Nhóm nghiên cứu đào được nhiều đồ cúng tế xung quanh hai bộ xương. Bộ xương còn lại thuộc về vợ của Tziampo.
Ngoài quan tài của Tziampo, 4 trong 5 quan tài khác phát hiện tại khu vực cũng có chữ khắc bằng tiếng Latinh. Tất cả hài cốt và đồ mai táng thu thập từ khu mộ ở Kocaeli sẽ giúp các nhà nghiên cứu hiểu rõ hơn lịch sử của Anatolia dưới sự cai trị của đế quốc La Mã.