Ùn tắc giao thông ảo có thể xuất hiện do thói quen lái xe và động lực sóng tự nhiên giữa các xe trên đường.
Ùn tắc giao thông ảo là gì?
Ùn tắc giao thông ảo là bất kỳ tình trạng ùn tắc giao thông nào xảy ra mà không có lý do rõ ràng, tức là không có tai nạn, bẫy tốc độ, hay công trình xây dựng,... buộc đông đảo người lái xe phải phanh. Những hiện tượng giao thông này được gọi là jamitons.
Trên thực tế, ùn tắc giao thông ảo có thể được gây ra bởi những người có thói quen lái xe kém văn minh (đạp phanh một cách không cần thiết). Có lẽ cá nhân đó đang liếc nhìn để kiểm tra điện thoại của mình và nhìn thấy một chuyển động lóe lên trên đường khiến họ phải phanh lại theo bản năng. Hoặc có lẽ họ nhìn thấy điểm bất thường trên đường và giảm tốc độ trước khi nhận ra đó chỉ là ảo giác của ánh sáng.
Ùn tắc giao thông ảo, còn được gọi là sóng giao thông, sóng dừng, hoặc ùn tắc ma...
Ví dụ, nếu một tài xế phanh đột ngột mà không cần thiết, nó có thể gây ra hiệu ứng lan truyền làm chậm hàng chục xe. Điều này là bởi vì khi lái xe trên xa lộ và đường đông đúc, tài xế có xu hướng chen lấn nhau. Nếu tài xế dẫn đầu sau đó phanh đột ngột, xe phía sau sẽ phải nhanh chóng phanh lại để tránh va chạm, và các xe phía sau cũng phải làm điều tương tự và gây ra ùn tắc giao thông.
Ùn tắc giao thông ảo, còn được gọi là sóng giao thông, sóng dừng, hoặc ùn tắc ma, là hiện tượng tắc đường khó chịu mà người lái xe thường gặp phải. Chúng xảy ra khi giao thông đột ngột chậm lại mà không có lý do rõ ràng
Hiệu ứng gợn sóng (Ripple Effect)
Nếu người lái xe dẫn đầu phanh gấp, xe phía sau sẽ phải nhanh chóng đạp phanh, các xe phía sau cũng sẽ phải làm điều tương tự, gây ra hiệu ứng gợn sóng có thể làm hàng chục xe giảm tốc độ. Ngay cả khi xe dẫn đầu chỉ đạp phanh trong giây lát rồi tiếp tục chuyển động về phía trước thì hiệu ứng gợn sóng của xe phanh gấp có thể kéo dài hàng trăm mét. Mỗi xe phía sau sẽ phải giảm tốc độ đáng kể để giữ an toàn, cho đến khi tốc độ của tất cả các xe có thể tăng tốc trở lại.
Việc phanh khẩn cấp trên đường cao tốc (tức là đạp phanh và giảm từ khoảng 100km/h đến gần như dừng hẳn) sẽ khiến hiện tượng "jamiton" càng nghiêm trọng hơn. Điều này thậm chí không bị giới hạn ở các làn đường riêng lẻ, việc nhìn thấy đèn phanh của ô tô ở các làn đường khác nhấp nháy cũng có thể dẫn đến việc người lái xe phải đạp phanh. Điều này có thể làm giảm tốc độ trên toàn bộ chiều rộng của đường cao tốc.
Yếu tố chính dẫn đến ùn tắc ảo là lưu lượng giao thông đông đúc. Các xe đi sát nhau, khiến cho việc điều chỉnh tốc độ trở nên khó khăn. Chỉ cần một người lái xe phanh nhẹ cũng có thể tạo ra phản ứng dây chuyền. Chiếc xe phía sau sẽ phản ứng bằng cách phanh mạnh hơn một chút để giữ khoảng cách an toàn. Mô hình này tiếp tục diễn ra dọc theo hàng xe, với mỗi người lái xe phanh nhiều hơn người phía trước. Điều này tạo ra một làn sóng giao thông chậm lại có thể kéo dài hàng chục hoặc hàng trăm mét.
Hiệu ứng gợn sóng là một hiện tượng mô tả sự lan truyền của một tác động ban đầu, thường nhỏ bé, sang các khu vực xung quanh, tạo ra những tác động tiếp theo, giống như những gợn sóng lan ra trên mặt nước khi ta thả một viên đá xuống.
Hiệu ứng này có thể được quan sát trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm:
- Vật lý: Khi một viên đá được thả xuống nước, nó tạo ra những gợn sóng lan ra xung quanh. Gợn sóng càng xa tâm càng nhỏ dần và cuối cùng biến mất.
- Xã hội: Một hành động nhỏ của một cá nhân có thể tạo ra những ảnh hưởng lan rộng đến cộng đồng. Ví dụ, Một người tình nguyện giúp đỡ người vô gia cư có thể truyền cảm hứng cho những người khác làm điều tương tự, tạo ra một cộng đồng hỗ trợ những người có hoàn cảnh khó khăn; Một doanh nghiệp áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường có thể khuyến khích các doanh nghiệp khác làm theo, góp phần bảo vệ môi trường sống; Một chiến dịch nâng cao nhận thức về một vấn đề xã hội quan trọng có thể dẫn đến những thay đổi trong luật pháp hoặc chính sách.
- Kinh tế: Một quyết định kinh tế của chính phủ hoặc doanh nghiệp có thể ảnh hưởng đến giá cả, việc làm và tăng trưởng kinh tế ở nhiều khu vực khác nhau.
- Công nghệ: Một phát minh mới có thể dẫn đến những thay đổi trong nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội. Ví dụ, sự ra đời của internet đã tác động to lớn đến cách chúng ta giao tiếp, học tập và kinh doanh.
- Truyền thông: Một tin tức hoặc thông tin có thể được lan truyền nhanh chóng và rộng rãi qua mạng xã hội và các phương tiện truyền thông khác, tạo ra dư luận và ảnh hưởng đến hành vi của mọi người.
Hiệu ứng gợn sóng có thể mang lại cả những tác động tích cực và tiêu cực. Điều quan trọng là phải nhận thức được những tác động tiềm ẩn của hành động của chúng ta để có thể tạo ra những thay đổi tích cực và hạn chế những tác động tiêu cực.