Khả năng để truy tìm tội phạm qua dấu vấn tay được phát triển từ trong bụng mẹ.
Theo LiveScience, vào tuần thứ 17 của thai kỳ, vân tay của thai nhi được phát triển hoàn thiện. Điểm đặc biệt của dấu vân tay đã được phát hiện từ hai thiên niên kỷ trước nhưng mới đưa vào nghiên cứu được hai thế kỷ, mặc dù vậy các nhà khoa học vẫn chưa thể giải thích vân tay được hình thành cụ thể ra sao.
Hình dạng dấu vân tay xuất hiện vào tuần thứ 10 của thai kỳ, đó là khi bào thai có chiều dài khoảng 80mm. Dấu vân tay có 3 loại: hình cái lều (arch), đường cong (loop) và vòng xoáy hay còn gọi là hoa tay (whorl).
3 loại dấy vân tay thường gặp.
Hai nhà nghiên cứu Michael K?cken và Alan Newell thuộc trường đại học Arizona đã phát hiện ra rằng việc hình thành hình dạng dấu vân tay có liên quan đến lực ép tác động vào lớp nền của phần biểu bì trên da (basal layer). Lớp nền này phát triển nhanh hơn các lớp bên ngoài của biểu bì và phần dưới biểu bì, nó sẽ gấp lại theo các hướng khác nhau từ đó hình thành những hình dạng phức tạp.
Việc hình thành hình dạng dấu vân tay có liên quan đến lực ép tác động vào lớp nền của phần biểu bì trên da (basal layer).
Họ cho rằng lực ép được tạo ra từ phía bên ngoài da, bao gồm móng tay, các nếp nhăn ở đốt ngón tay cũng như xung quanh đầu ngón tay. Sau vài tuần, các nếp gấp sẽ dần tạo thành hình dạng dấu vân tay mà chúng ta có thể nhìn thấy rõ trên da. Hình dạng dấu vân tay sẽ không hề bị thay đổi dù da có bị trầy xước nặng vì nó nằm ở bên dưới bề mặt da. Tuy nhiên Michael và Alan vẫn chưa xác định được làm thế nào mà hình dạng ấy luôn giữ nguyên suốt thời gian thai nhi phát triển.
Đối với các nhà khoa học, dấu vân tay của con người vẫn luôn là một đặc điểm khó hiểu. Phần lòng bàn tay có một số điểm khác hẳn so với những bộ phận còn lại trên cơ thể. Bộ phận này có da dày nhất, nhiều tuyến mồ hôi và không có lông. Quá trình tạo nếp gấp cũng xuất hiện khi não hình thành nếp nhăn, liên quan tới cấu tạo của mắt và có thể là cả nang lông nữa.
Một hiện tượng thiên nhiên có hình ảnh khá giống dấu vân tay mang tên von Karman vortex, xảy ra khi dòng chất lỏng hoặc khí di chuyển ngược chiều. Quá trình này có thể tạo ra mây hình cung. Côn trùng dựa vào năng lượng sinh ra từ von Karman vortex tạo ra từ cánh của chúng để tăng tốc độ di chuyển.
Đối với các nhà khoa học, dấu vân tay của con người vẫn luôn là một đặc điểm khó hiểu.
Cơ chế hình thành các hình dạng dấu vân tay không giống nhau nhưng chúng lại được miêu tả gần như nhau làm cho việc xác định cơ chế trở nên khó khăn, đặc biệt là những hình dạng vô cùng phức tạp.
Mặc dù nghiên cứu của Michael K?cken và Alan Newell chưa nêu ra rõ ràng cách nhận diện dấu vân tay nhưng cũng đã cung cấp nhiều thông tin hơn cho các nghiên cứu trong tương lai.