Tấm bịt cửa dùng để thay thế cửa thoát hiểm trên máy bay Boeing 737 MAX 9 vừa gặp sự cố có thể mắc lỗi thiết kế hoặc lắp đặt.
Mặt nạ dưỡng khí được thả xuống khi chiếc máy bay mang số hiệu 1282 của hãng hàng không Alaska Airlines bị bung cửa hôm 5/1. (Video: CBS)
Chiếc Boeing 737 MAX 9 của hãng hàng không Alaska Airlines ngày 5/1 cất cánh từ sân bay quốc tế Portland, bang Oregon để tới California, Mỹ. Tuy nhiên, 20 phút sau, máy bay chở 177 người phải hạ cánh khẩn cấp khi tấm bịt cửa ở thân máy bay bung ra, tạo thành lỗ hổng lớn tương đương cửa thoát hiểm.
Không có hành khách nào bị thương nghiêm trọng trong sự cố. Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ (NTSB) đã bắt đầu điều tra về sự cố mà chiếc Boeing 737 MAX 9 gặp phải khi đang ở độ cao hơn 4.800m. Jennifer Homendy, chủ tịch ủy ban, cho biết sự việc có thể tồi tệ hơn rất nhiều nếu xảy ra ở độ cao lớn hơn. Nếu sự cố bung thân xảy ra ở độ cao hành trình khoảng 10.000m, khoang máy bay sẽ lập tức mất khả năng điều áp, toàn bộ dưỡng khí thoát ra ngoài, hành khách bên trong sẽ nhanh chóng bất tỉnh và lạnh cóng. Những người tháo dây an toàn để đi lại trên khoang cũng có thể bị hút ra ngoài qua lỗ thủng.
Vụ tai nạn làm phát sinh nhiều câu hỏi. Một trong những vấn đề được quan tâm nhất là tại sao sự cố bung thân như vậy có thể xảy ra trên một chiếc máy bay thương mại. Nửa thế kỷ qua, các sự cố cabin máy bay giảm áp suất chủ yếu là do cửa giữ hành lý gặp trục trặc và độ mỏi kim loại của thân máy bay, không phải do cửa cabin chính bị hỏng.
Tấm bịt cửa có thể được quan sát từ bên ngoài máy bay. (Ảnh: Alaska Airlines).
Tấm bịt cửa là gì?
Bộ phận của thân máy bay bị bung hôm 5/1 được gọi là tấm bịt cửa. Tấm bịt cửa của 737 MAX 9 nặng khoảng 28kg, cao 1,2m và rộng 0,6m. Đây không phải bộ phận riêng chỉ có trên chiếc 737 MAX 9 hay các máy bay Boeing. Các hãng hàng không thường sử dụng tấm bịt cửa để bịt những lối thoát hiểm không cần thiết, về cơ bản là biến cửa thoát hiểm không sử dụng thành một cửa sổ bình thường. Hành khách bên trong hầu như không nhận ra có một cánh cửa ở đó, nhưng người quan sát máy bay từ bên ngoài có thể thấy đường viền của tấm bịt cửa.
Số lượng cửa thoát hiểm khẩn cấp cần thiết của mỗi máy bay có thể thay đổi tùy theo số lượng hành khách. Ngoài những cửa thoát hiểm ở cánh, phía sau và gần buồng lái, thiết kế gốc của 737 MAX 9 còn có hai cửa thoát hiểm bổ sung ở đoạn đuôi máy bay. Một số hãng hàng không vận hành mẫu máy bay này với sức chở hành khách tối đa, do đó phải giữ nguyên toàn bộ số cửa thoát hiểm gốc.
Theo Boeing, 737 MAX 9 được Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) chứng nhận vào năm 2018. Đây là máy bay một lối đi lớn nhất của Boeing và có thể chở tối đa 220 hành khách, tầm hoạt động khoảng 5.300 km. Hãng hàng không Alaska Airlines lựa chọn vận hành mẫu máy bay này với ít hành khách hơn, đồng nghĩa không cần giữ hai cửa thoát hiểm bổ sung.
"Người ta thường nghĩ "càng nhiều càng tốt" khi đề cập đến lối thoát hiểm khẩn cấp, nhưng các cửa thoát hiểm có gắn cầu trượt hoặc bè cứu sinh sẽ làm tăng trọng lượng cho máy bay và tốn thêm chi phí bảo trì trong suốt vòng đời của máy bay", chuyên gia hàng không Robert Ditchey giải thích về lý do thay thế cửa thoát hiểm bằng tấm bịt cửa trên tờ Los Angeles Times.
Sau khi Alaska Airlines đặt hàng mẫu máy bay 737 MAX 9 sửa đổi, Spirit AeroSystems - công ty tham gia sản xuất thân máy bay này - tháo cánh cửa ban đầu và trang bị thêm tấm bịt cửa. Thân máy bay sửa đổi sau đó được chuyển đến Boeing trong trạng thái "đã lắp nhưng chưa hoàn thiện", cho phép Boeing có thể tháo tấm bịt cửa và sử dụng lối đi này để vào trong cabin, lắp đặt thêm các bộ phận bên trong, theo Reuters. Cuối cùng, Boeing gắn kín lại tấm bịt cửa, sau đó giao máy bay cho Alaska Airlines.
Tấm bịt cửa bị bung ra của máy bay 737 MAX 9 được tìm thấy tại Portland, Oregon, hôm 8/1. (Ảnh: NTSB/X).
Tại sao tấm bịt cửa lại bung ra?
NTSB chưa xác định được nguyên nhân chính xác dẫn đến sự cố, nhưng một khả năng là do lỗi ở các bu lông dùng để gắn tấm bịt cửa vào phần còn lại của khung máy bay. Hôm 8/1, United Airlines thông báo phát hiện các bu lông bị lỏng và một số vấn đề lắp đặt khác trên các tấm bịt cửa của máy bay Boeing 737 MAX 9.
"Chúng tôi chưa biết thứ gì đã trục trặc", Ditchey nói và đề cập đến khả năng một số bu lông bị thiếu, sai kích cỡ, siết không đúng cách hoặc do lỗi cơ học trong kim loại. Ông nói thêm, có thể có lỗi cấu trúc trong khung máy bay, nhưng cho rằng khả năng này thấp hơn.
Theo Ditchey, sự cố cho thấy có thể xảy ra sai sót trong thiết kế của tấm bịt cửa. Các cửa trên máy bay thương mại được thiết kế đặc biệt để không thể mở trong khi cabin được điều áp. Chúng cũng được thiết kế để chịu được áp suất của cabin. Kể cả không có bu lông hay chốt giữ cửa cố định, hành khách cũng sẽ không thể mở cửa thoát hiểm trên một chiếc máy bay đang được điều áp hoàn toàn. Để đảm bảo không bung ra, tấm bịt cửa được chế tạo giống như cái nêm: bên trong lớn hơn bên ngoài nên áp suất cabin giúp giữ nó khít vào vị trí.
"Theo ý kiến của tôi, tấm bịt cửa được thiết kế không tốt, vì nó có thể bung ra và đã bung trong trường hợp này", Ditchey nói và giải thích, nó dường như đã được bắt vít từ bên ngoài thay vì chèn vào khung máy bay từ bên trong.