Nếu bạn đến bất cứ công viên nào, sẽ không khó để chứng kiến những cảnh tượng kỳ lạ.
Có thể là một anh chàng để râu ria xồm xoàm đi cùng một chú chó trông giống như là cả hai vừa từ cùng một tiệm cắt tóc mà ra, hoặc một gã trông rất hung hăng đang ôm trong tay một chú chó ngao.
Cũng có thể bạn sẽ thấy một cô gái trông dáng thể thao đang chạy bộ cùng chú chó săn giống Afghanistan.
Vì sao nhiều người chọn chó nuôi trông giống bản thân mình như vậy? Câu trả lời có thể giúp bạn quý trọng mối quan hệ mật thiết giữa con người với những người bạn bốn chân của mình.
Trên thực tế, việc ta chọn chú chó nào để nuôi có nhiều điểm tương đồng với cách mà chúng ta chọn bạn đời.
Michael Roy từ Đại học California, San Diego, là một trong những người đầu tiên thử nghiệm ý tưởng này.
Vì sao nhiều người chọn chó nuôi trông giống bản thân mình như vậy?
Ông đã đến ba công viên nơi người ta dắt chó đi dạo và chụp hình những chú chó và chủ chó một cách riêng rẽ.
Sau đó, ông đã yêu cầu một nhóm những người tham gia thử nghiệm ráp các cặp này với nhau.
Tuy không đưa ra bất kỳ gợi ý gì, ông nhận ra những người này đã ráp đúng chủ và chó với độ chính xác khá cao.
Kết quả này sau đó đã được lặp lại nhiều lần.
Tuy nhiên, lưu ý là việc thử nghiệm chỉ được thực hiện với chó thuần chủng và đôi lúc chỉ dựa trên đánh giá về vẻ bề ngoài: Phụ nữ với tóc giá thường thích chó có tai dài thòng và những người mập thường thích chó cũng tròn trĩnh.
Tuy nhiên, việc thử nghiệm cũng cho thấy những đặc điểm ít nổi bật hơn, ví dụ như hình dạng mắt mà cả chủ và chó cùng có.
Khi che những đôi mắt trong các bức ảnh, việc ráp những cặp này lại trở nên khó khăn hơn cho những người tham gia thử nghiệm.
Việc thử nghiệm chỉ được thực hiện với chó thuần chủng và đôi lúc chỉ dựa trên đánh giá về vẻ bề ngoài.
Có lẽ điều này là do con người thích tìm kiếm sự thân thuộc: Một chú chó có lẽ sẽ dễ được chấp nhận hơn nếu nó giống một thành viên nào đó trong gia đình mà chúng ta biết rõ và yêu thương.
Tuy nhiên, các nhà tâm lý học cho rằng đây có thể là kết quả của cách chúng ta tiến hoá và tìm kiếm bạn đời: Hẹn hò với ai đó trông giống mình có thể đảm bảo rằng gene của họ thường thích hợp với chúng ta.
Nhờ vào đặc điểm này, chúng ta thường thích những gì hơi giống mình.
Một trong các ví dụ khác là con người thường chọn xe theo cùng một cách như khi chọn chó. Kết quả là xe của chúng ta thỉnh thoảng trông cũng giống chó nuôi của mình.
Chúng ta không những chỉ thích kết nối với những người trông giống mình, chúng ta còn dễ thích những người cùng cá tính.
Vài năm trước, Borbala Turcsan từ Đại học Eotvos ở Budapest đã quyết định thử xem liệu điều này có áp dụng với những người bạn bốn chân của chúng ta hay không.
"Mối quan hệ với chó nuôi là điều rất đặc biệt. Chúng không những chỉ là thú nuôi mà là thành viên gia đình, một người bạn, vì vậy chúng tôi nghĩ rằng chúng có thể phát triển song song với những mối quan hệ khác", bà nói.
Những đặc điểm từ con người như hướng ngoại, có thể tác động lên tính cách của chó nuôi.
Khái niệm về tính cách của loài chó có lẽ nghe hơi ngớ ngẩn với một số người, nhưng các thí nghiệm trước đó cho thấy những đặc điểm từ con người như hướng ngoại, có thể tác động lên tính cách của chó nuôi - ví dụ như chúng trở nên hung hăng hơn trước người lạ, hoặc chúng thường mắc cỡ và thường trốn sau chân chủ.
Hiện nay, thậm chí còn có một phiên bản tương đương với năm câu hỏi lớn về tính cách như ở con người giành cho loài chó: dễ bị kích thích, hướng ngoại, tận tâm, dễ chịu, cởi mở.
Phiên bản của loài chó dựa vào các hành động đơn giản, ví dụ như chúng thường "tỏ ra lười biếng" hoặc "lãnh đạm".
Turcsan ghi nhận việc chó và chủ thường có cá tính giống nhau.
"Những điểm tương đồng này thực ra thậm chí còn cao hơn ở những cặp đã cưới và giữa những người là bạn bè", bà nói.
Điều quan trọng hơn là mối liên quan này không thể diễn giải bằng số năm mà chủ và chó nuôi đã sống cùng nhau. Có nghĩa là chó nuôi không hẳn chỉ đơn thuần bắt chước chủ.
Con người đã thuần hoá chó 30.000 năm về trước để giúp chúng ta săn mồi.
Thay vào đó, cá tính này dường như đã có ở chú chó ngay từ ban đầu.
Có lẽ chúng ta đã khôn ngoan khi chọn những người bạn thật phù hợp với mình, vì nói gì đi nữa thì một chú chó cũng thường sống lâu hơn một mối quan hệ hôn nhân trung bình.
Con người đã thuần hoá chó 30.000 năm về trước để giúp chúng ta săn mồi. Nhưng sau đó chúng ta đã nuôi dưỡng chúng trở thành hình ảnh của chính mình, giúp chúng ta có được mối quan hệ tình cảm mật thiết vượt qua những giới hạn tự nhiên giữa hai loài.
Ngày nay, chúng giống như chúng ta, hành động như chúng ta, và khác với những con người khác, chúng luôn luôn đáp lại tình cảm của chúng ta.
Bằng nhiều cách khác nhau, chúng chính là hình ảnh phản chiếu của chính chúng ta. Không lạ gì khi chúng là những người bạn tốt nhất của con người.
Trong khi khoảng một phần ba tính cách của chó là do di truyền, thì hai phần ba còn lại là do môi trường của chúng - phần lớn được hình thành bởi người chủ kể từ khi chúng còn là chó con.
Chú chó bull Pháp Antoine có nét "hao hao" giống chủ nhân Trancois của mình. (Nguồn: National Geographic)
Chó cũng “được chuẩn bị” để tin tưởng chủ của chúng, bởi vì hàng chục nghìn năm thuần hóa đã khiến chúng gắn bó sâu sắc với chúng ta.
"Cũng giống như sự gắn bó giữa con và mẹ… Đây là nền tảng của mọi "mối quan hệ xã hội" giữa chó và con người" - Turcsán nói. Giống như trẻ con, chó coi chủ của chúng là hình mẫu, "và tin tưởng một cách mù quáng rằng chủ của chúng hiểu biết hơn".
Ví dụ, "nếu có xe tải đang đến và rất ồn ào, chó sẽ nhìn lại chủ. Nếu chủ không quan tâm, chó sẽ học cách không quan tâm” - bà nói.
Bender hy vọng nghiên cứu của cô sẽ giúp mọi người hiểu rõ hơn về loài chó, đặc biệt là với những chú chó làm nhiệm vụ quan trọng như tìm kiếm và cứu nạn, chó cảnh sát và chó nghiệp vụ.