Úc là một quốc gia độc đáo với hệ thống động vật hoang dã phong phú và đa dạng. Trong số các vấn đề mà môi trường tự nhiên tại đây phải đối mặt, sự xuất hiện của mèo hoang và các loài gặm nhấm gây quấy phá là hai trong số những vấn đề nghiêm trọng nhất. Điều này dẫn đến câu hỏi: Tại sao, ngay cả khi nước Úc tràn ngập mèo hoang, các loài gặm nhấm vẫn có thể gây ra rắc rối?
Số lượng mèo hoang Úc quá đông
Để hiểu rõ về vấn đề này, trước hết cần xem xét lịch sử nhập cư của các loài động vật này vào Úc. Mèo hoang không phải là loài bản địa của Úc. Chúng được đưa vào từ châu Âu bởi những người định cư vào thế kỷ thứ 18 và 19 để kiểm soát các loài gặm nhấm. Vì bản thân Úc không có động vật ăn thịt lớn và những động vật hoang dã chính là loài gặm nhấm, thú có túi và các động vật ăn chay khác, chẳng hạn như chuột túi. Do đó, khi những con mèo nhà bị bỏ rơi và di chuyển vào vùng hoang dã Úc, chúng giống như những con ngựa hoang tiến vào thảo nguyên, không có bất kỳ áp lực sinh tồn hay mối đe dọa lớn nào.
Môi trường địa phương ở Úc không chỉ có nguồn thức ăn dồi dào mà còn không có loài mèo săn mồi tự nhiên. Sau hàng trăm năm được tự do bên ngoài thiên nhiên hoang dã, số lượng mèo hoang đã tăng vọt lên tới hàng triệu con, gây gánh nặng nghiêm trọng cho môi trường sinh thái địa phương.
Úc, một quốc đảo lớn với đa dạng cảnh quan từ sa mạc khô cằn đến rừng mưa nhiệt đới, đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng sinh thái do sự xâm lấn của các loài động vật không bản địa. Trong số đó, mèo hoang đã trở thành một trong những họa hại lớn nhất đối với đa dạng sinh học Úc. Bất chấp sự hiện diện đông đảo của chúng, chuột vẫn tiếp tục làm phiền và gây thiệt hại cho cả môi trường nông nghiệp và đô thị.
Theo thống kê địa phương ở Australia, mèo hoang Australia hiện giết chết 310 triệu con chim và 650 triệu cá thể của các loài bò sát mỗi năm,con mồi của chúng còn bao gồm cả động vật có vú và các loài khác - tổng số lượng động vật hoang dã của Australia bị móng vuốt của mèo giết chết lên tới 1,4 tỷ con. Kể từ khi người nhập cư châu Âu đưa mèo đến Úc, hơn 20 loài động vật có vú bản địa của Úc đã bị mèo hoang săn lùng đến tuyệt chủng.
Để đối phó với những thiệt hại do mèo hoang gây ra cho các loài bản địa, chính quyền Australia thậm chí còn đặt mục tiêu tiêu diệt mèo hoang, đồng thời được phép sử dụng nhiều loại công cụ khác nhau để bao gồm bắn súng, đặt bẫy, đầu độc, v.v., nhưng kết quả rất hạn chế.
Mèo hoang được nhập cư vào Úc vào thế kỷ 19 nhằm kiểm soát số lượng chuột và thỏ, nhưng chúng lại nhanh chóng trở thành một mối đe dọa cho động vật bản địa, với khả năng săn mồi vượt trội.
Vì sao nước Úc vẫn còn nhiều chuột?
- Trước hết, mèo và chuột hoang sống ở các khu vực khác nhau. Nơi sinh sống của mèo hoang hầu hết là ngoài tự nhiên, ở những nơi hoang vắng, trong khi nơi sinh sống của chuột sẽ ở gần các trang trại để dễ kiếm ăn, đặc biệt là gần đất nông nghiệp. Vì vậy, có quá ít điểm giao nhau giữa hai khu vực sinh sống.
- Thứ hai, bắt chuột không phải là lựa chọn tốt nhất cho mèo hoang. Vì Australia nằm tách biệt với các châu lục khác và có hệ sinh thái đơn nhất nên mèo hoang không chỉ thiếu kẻ thù tự nhiên trong tự nhiên mà còn có nguồn thức ăn dồi dào. Cho dù đó là động vật lưỡng cư, côn trùng hay chim, chúng đều là con mồi tốt hơn và dễ bắt hơn cho mèo hoang. Bởi vậy việc tiếp cận những khu vực có hoạt động của con người để bắt chuột là không cần thiết.
Việc chuột vẫn tiếp tục gây hại có thể được giải thích qua một số yếu tố: đầu tiên là khả năng sinh sản nhanh của chuột, giúp chúng bù đắp số lượng bị mèo hoang săn mồi. Thứ hai, chuột có khả năng thích nghi tốt với một loạt môi trường sống, từ sa mạc khô cằn đến đô thị đông đúc. Sự linh hoạt này giúp chuột trở nên khó kiểm soát hơn nhiều so với các loài động vật bản địa đã thích nghi với một hệ sinh thái cân bằng và ổn định.
Ngoài ra, tốc độ sinh sản của chuột Úc nhanh đến mức một cặp chuột có thể sinh sản 500 con chuột chỉ trong một mùa nếu có đủ thức ăn. Theo thống kê, số lượng chuột xuất hiện tại Úc có thể lên tới 1 tỷ con, tương đương gấp 40 lần dân số Australia.
Việc phá rừng để nông nghiệp hay đô thị hóa đã làm thay đổi môi trường sống tự nhiên, tạo nơi trú ẩn và nguồn thức ăn dồi dào cho chuột. Hơn nữa, hoạt động của con người cũng tạo ra rác thải hữu cơ, thu hút chuột và cung cấp cho chúng một nguồn thức ăn không ngừng.
Số lượng chuột quá lớn đã gây rắc rối lớn cho người dân địa phương ở Úc. Chúng không chỉ ăn hết thức ăn và phá hoại đồ đạc mà còn gây ra những mối đe dọa nghiêm trọng về sức khỏe cho người dân địa phương.
Để giải quyết vấn đề này, Úc đã triển khai nhiều chương trình quản lý động vật hoang dã nhằm khắc phục cả hai vấn đề: giảm bớt số lượng mèo hoang và kiểm soát loài chuột. Các chiến lược này bao gồm sử dụng bẫy, độc dược và thậm chí là biện pháp sinh học để giảm thiểu tác động của chúng. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả lâu dài, sẽ cần có sự thay đổi về mặt quản lý môi trường, giáo dục công chúng, và các chính sách bảo tồn tích hợp.