Khoảng một nửa trường hợp vú to ở đàn ông không tìm ra nguyên nhân. Số còn lại có thể do dùng thuốc, rối loạn ở cơ quan sinh dục hay bất thường về nội tiết.
Vú to ở nam giới là bệnh khá thường gặp. Có tuần, khoa Phẫu thuật lồng ngực và mạch máu của Đại học Y Dược TP HCM tiếp nhận đến 6 người mắc. Bệnh này chiếm đến 65% bệnh về tuyến vú ở đàn ông nhưng thật ra không gây tác hại gì nhiều. Một số người chỉ thấy đau khi sờ nắn vào tuyến vú. Tuy nhiên, bệnh có ảnh hưởng rất lớn về tâm lý, gây mặc cảm và làm giảm đi chất lượng của cuộc sống của người bệnh.
Có tới 50% ca vú to không tìm ra nguyên nhân, cho dù bệnh nhân đã làm đủ các xét nghiệm về sinh học. Một số trẻ em nam bị bệnh vú to ở tuổi dậy thì (12-14 tuổi); thường vú to vừa ở cả hai bên và đau khi sờ vào. Điều này khiến trẻ em và cả các bậc phụ huynh rất lo lắng. Tuy nhiên, đây chỉ là hiện tượng sinh lý, sẽ tự hết sau 1-2 năm.
Nhiều loại tân dược có thể gây ra bệnh vú to. (Ảnh minh họa).
Nhiều loại tân dược có thể gây ra bệnh vú to. Thuốc có thể do bệnh nhân sử dụng để chữa bệnh hoặc hiện diện trong thức ăn, nhất là thức ăn từ các loại động vật nuôi theo phương pháp công nghiệp có sử dụng hoóc môn tăng trưởng. Điển hình là nội tiết tố nữ oestrogen và các loại thuốc kháng oestrogen.
Sữa đậu nành tuy tốt cho phụ nữ, nhất là người đã mãn kinh, nhưng với đàn ông thì không hẳn vậy, vì có thể gây ra bệnh vú to và giảm khả năng sinh lý. Một vị giám đốc sở ở Vũng Tàu tâm sự với bác sĩ Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM là dạo này ngực ông hay bị đau, còn cái khoản sinh lý thì yếu quá, mặc dù chơi tennis và uống rượu có pha mật gấu thường xuyên. Ông còn khoe mỗi ngày dùng đến 2 lít sữa đậu nành và uống thay nước. Chỉ 3 tháng sau khi ngừng sử dụng sữa đậu nành theo lời khuyên của bác sĩ, vú ông hết đau và bản lĩnh đàn ông lại trở về.
Một số loại thuốc trị bệnh tâm thần, rối loạn thần kinh thực vật, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống ung thư... cũng là nguyên nhân gây bệnh vú to ở đàn ông.
Các nguyên nhân gây bệnh thường gặp khác là các rối loạn về sinh dục do bất thường ở tinh hoàn (như suy sinh dục có rối loạn nội tiết, các khối u tinh hoàn) và các bệnh tuyến thượng thận, hội chứng cường giáp, khối u tuyến yên, khối u ác tính của lồng ngực. Đặc biệt, bệnh vú to ở đàn ông rất hay gặp ở những người xơ gan, nhất là xơ gan do rượu. Có trường hợp vú to là triệu chứng đầu tiên giúp thầy thuốc phát hiện ra bệnh xơ gan ở đàn ông.
Để chữa vú to, việc đầu tiên là tìm ra nguyên nhân bằng cách khám kỹ, kể cả khám bộ phận sinh dục và làm các xét nghiệm sinh học nhằm định lượng các loại hoóc môn gây bệnh. Từ đó, bác sĩ có phương pháp điều trị triệt để theo nguyên nhân. Các loại thuốc thường được chỉ định là thuốc nội tiết tố nam sử dụng dưới dạng uống, kem bôi và tiêm bắp, thường phải dùng kéo dài trên 3 tháng, hiệu quả thấp, chủ yếu là làm giảm đau. Các thuốc kháng oestrogen như Tamoxifen cũng được sử dụng.
Phẫu thuật là phương pháp điều trị có hiệu quả, nhất là khi vú quá to và gây đau. Quá trình mổ cũng rất đơn giản, ít biến chứng và bệnh nhân có thể ra về trong ngày. Phẫu thuật giúp người bệnh mất mặc cảm tự ti, lấy lại cân bằng trong cuộc sống và trong quan hệ xã hội.
TS. Nguyễn Hoài Nam