Punt - vùng đất của thượng đế bí ẩn của người Ai Cập cổ đại là nơi những chiếc thuyền buôn đã đến và đem về vô số vàng, trầm hương, nhựa thơm và cả những sinh vật lạ, được trân trọng biến thành xác ướp.
Punt nằm ở đâu vẫn là một bí ẩn được các thương nhân Ai Cập cổ đại giữ kín, và cho đến nay vẫn chưa nhà khảo cổ nào xác định được. Nhưng theo Science Alert, một nghiên cứu dựa trên 2 xác ướp khỉ đầu cho đã giúp thu hẹp được khu vực có thể ẩn chứa xứ Punt huyền thoại.
Xác ướp bí ẩn EA6736 (trái), một con khỉ chết yểu khi vừa đến Ai Cập, cơ thể chưa kịp nhuốm trầm tích sông Nile và hộp sọ của xác ướp EA6738. Địa danh đánh dấu đỏ chính là quê hương của EA6738 và có thể là cả EA6736 - (Ảnh: BẢO TÀNG ANH QUỐC/JONATHAN CHIPMAN & NATHANIEL DOMINY)
Theo nghiên cứu quốc tế vừa công bố trên eLife, kết quả giám định và đối chiếu bộ gene của 2 xác ướp 3.000 tuổi mang tên EA6738 và EA6736 và 155 con khỉ đầu chó hiện đại đã cho thấy chúng phải đến từ dải đất thuộc địa phận của Eritea, Ethiopia và Somalia ngày nay. Điều này cho thấy Punt phải ở đó.
Theo cổ văn của Ai Cập, những chiếc thuyền buôn khổng lồ của Ai Cập đã vượt biển để đến Punt, "vùng đất của thượng đế" thiêng liêng và không được tiết lộ. Những con thuyền này mang về vô số vàng, trầm hương, nhựa thơm và cả những con khỉ đầu chó Papio hamadryas còn sống - một sinh vật không có ở Ai Cập nhưng rất được tôn sùng.
Khỉ đầu chó trong văn minh Ai Cập cổ đại chính là biểu tượng của thần Thoth, vị thần tối cao của mặt trăng và trí tuệ. Khi chết, chúng hay được ướp xác trong tư thế ngồi như con người. Tuy nhiên các xác ướp cũng hé lộ cuộc sống bất hạnh của chúng khi bị nuôi ở Ai Cập: không những yểu mệnh vì không hợp khí hậu, chúng còn bị nhổ hết răng nanh để trở thành một vật nuôi thời thượng, bị sử dụng như lao động thu hoạch trái cây hoặc để giữ nhà.
Hình ảnh khỉ đầu chó trong một ngôi đền cổ Ai Cập - (Ảnh: NATHANIEL DOMINY).
Việc định vị được Punt cực kỳ có ý nghĩa. Theo nhà nhân chủng học Nathaniel Dominy từ Đại học Dartmouth (Anh), điều này không chỉ cho khả năng đi biển của người Ai Cập mà con đường giao thương giữa Ai Cập và Punt, xuyên qua biển Đỏ còn là tuyến hàng hải đầu tiên trong mạng lưới "con đường gia vị", cực kỳ quan trọng đối với nền văn minh khu vực trong nhiều thiên niên kỷ. Đây cũng là hoạt động buôn bán động vật xuyên biên giới đầu tiên trong lịch sử loài người.
Các nhà khoa học còn xác định được 5 xác ướp khỉ đầu chó thuộc loài khác, sinh ra và lớn lên ở Ai Cập, cho thấy qua thời gian, không ít khỉ nhập khẩu đã được nuôi và cho sinh sản thành công.