Cẩn trọng khi bị đau bụng vùng thượng vị

Người mắc ung thư tụy thường đau âm ỉ vùng thượng vị, có thể lan ra sau lưng 1-2 tháng trước khi phát hiện bệnh.

Theo Tổ chức Ung thư Toàn cầu (GLOBOCAN), ung thư tụy đứng hàng thứ 8-9 về số lượng người mắc trên toàn thế giới. Ước tính, năm 2018, Việt Nam có gần 1.000 người mắc mới ung thư tụy và khoảng 900 trường hợp tử vong.

Thạc sĩ, bác sĩ Hồ Văn Linh, khoa Phẫu thuật Gan Mật Tụy, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Hà Nội), cho biết đây là nhóm bệnh có tiên lượng xấu vì đa số bệnh nhân khi được chẩn đoán đã ở giai đoạn muộn.

15-20% bệnh nhân đến bệnh viện còn có thể phẫu thuật. Dù còn chỉ định phẫu thuật, tiên lượng sống sau mổ của bệnh nhân cũng không cao. Tỷ lệ sống sau mổ 5 năm của người mắc ung thư tụy khoảng 25-30% và 10% khi đã di căn hạch.

Dấu hiệu

Tuyến tụy nằm sâu sau phúc mạc, dạ dày, đại tràng ngang, được bao bọc bởi nhiều cơ quan và mạch máu quan trọng (tá tràng, gan, lách, động mạch treo tràng trên, tĩnh mạch gánh). Vì vậy, việc chẩn đoán, điều trị ngoại khoa rất khó khăn. Bệnh này còn được gọi là "ung thư tử thần".

Biểu hiện lâm sàng của ung thư tụy không đặc hiệu. (Ảnh: Mister-blister).

Theo bác sĩ Linh, biểu hiện lâm sàng ung thư tụy ngoại tiết không đặc hiệu. Trong nghiên cứu trên 185 bệnh nhân ung thư tụy, các chuyên gia nhận thấy triệu chứng thường gặp của căn bệnh này gồm mệt mỏi (86%), sút cân (85%), chán ăn (83%), đau bụng (79%), nước tiểu sẫm màu (59%), vàng da (56%), đau lưng (49%).

Đau bụng là triệu chứng hay gặp nhất, dù kích thước khối u nhỏ (<2 cm). Bệnh nhân thường đau âm ỉ vùng thượng vị, có thể lan ra sau lưng. Người bệnh có biểu hiện đau 1-2 tháng trước khi phát hiện bệnh. Đau cấp tính rất hiếm gặp, thường do u bít tắc ống tụy chính gây viêm tụy cấp.

Chính vì vậy, khi đứng trước một trường hợp đau bụng thượng vị âm ỉ kéo dài kết hợp các yếu tố nguy cơ như tuổi cao, hút thuốc hay tiểu đường, bác sĩ cần chẩn đoán phân biệt với ung thư tụy.

Điều trị

Bác sĩ Hồ Văn Linh cho hay siêu âm ổ bụng là biện pháp rẻ tiền và thuận lợi để phát hiện các bệnh lý mật tụy. Tuy nhiên, siêu âm qua thành bụng ít hiệu quả trong các tổn thương tụy có kích thước nhỏ hơn 2 cm.

Chụp cắt lớp vi tính là biện pháp chẩn đoán hình ảnh được khuyến cáo chỉ định cho những trường hợp nghi ngờ ung thư tụy. Đồng thời, phương pháp xét nghiệm CA 19-9 cũng được chứng minh là có giá trị cao trong chẩn đoán, theo dõi ung thư tụy.

Siêu âm ổ bụng là biện pháp rẻ tiền và thuận lợi để phát hiện các bệnh lý mật tụy. (Ảnh: Noskhe).

Phẫu thuật cắt tụy là chỉ định điều trị triệt căn duy nhất cho những trường hợp mắc bệnh ung thư này. Nhưng như đã đề cập ở trên, chỉ 1/5 người bệnh đến viện khi khối u còn ở giai đoạn có thể phẫu thuật.

Hơn thế, đây là phẫu thuật phức tạp, đòi hỏi kỹ năng phẫu tích, vét hạch và thực hiện các miệng nối nhằm giảm nguy cơ rò tụy (biến chứng là nguy hiểm, hay gặp nhất trong phẫu thuật tụy). Do đó, người bệnh nên được khuyến cáo phẫu thuật ở những trung tâm ngoại khoa lớn.

Bác sĩ Linh khuyến cáo mỗi người cần chú ý, đề phòng với triệu chứng tưởng chừng như vô hại là đau thượng vị. Khi xuất hiện triệu chứng này kết hợp sút cân hoặc ở người cao tuổi, hút thuốc lá, tiểu đường, người dân cần đến thăm khám tại cơ sở y tế lớn, để được tư vấn và điều trị.

Cập nhật: 12/11/2020 Theo Zing